Wykształcone społeczeństwo jest najwyższym kapitałem współczesnego kraju i gwarantem jego cywilizacyjnego rozwoju. Taka świadomość dla młodzieży jest motywacją do nauki, a dla władz samorządowych mobilizacją do działań podtrzymujących i rozwijających edukacyjny zapał młodego pokolenia. Wyrównywanie szans w dostępie do oświaty oraz wspieranie uzdolnionych uczniów i słuchaczy zawsze było jednym z ważniejszych czynników, uwzględnianych przez Samorząd Województwa Mazowieckiego w przygotowywanych strategiach rozwoju. Towarzyszą temu prace modernizacyjne bazy lokalowej i doposażanie placówek oraz rozwijanie współpracy międzynarodowej, co owocuje wysoką jakością kształcenia i niemałymi osiągnięciami pozaszkolnymi.

Po pierwsze: dobre zaplecze

Jednym z podstawowych działań władz samorządowych, związanych z ułatwieniem mieszkańcom województwa dostępu do edukacji, jest inwestowanie w nowocześnie wyposażone, bezpieczne i wygodne zaplecze dydaktyczne. Ważnym krokiem w tym kierunku stała się informatyzacja bibliotek pedagogicznych i rozwój bazy lokalowej. Środki przekazywane na ten cel nieprzerwanie już od 2002 roku czynią z bibliotek prężne ośrodki informacyjno-kulturalne, dobrze służące nauczycielom, wpływające na rozwój środowisk lokalnych oraz rozwijające u dzieci i młodzieży potrzebę korzystania z książek.

Mijające cztery lata to czas intensywnych prac nad wyrównywaniem szans edukacyjnych na Mazowszu, także poprzez likwidowanie dysproporcji w zakresie infrastruktury technicznej. Dzięki pomocy finansowej samorządu województwa udało się przeprowadzić remonty we wszystkich 40 prowadzonych przez samorząd województwa jednostkach: bibliotekach pedagogicznych, wojewódzkich placówkach doskonalenia nauczycieli, zakładach kształcenia nauczycieli (tzw. kolegiach) oraz szkołach policealnych, przyszpitalnych i ośrodkach szkolno-wychowawczych. Ponadto o środki wygospodarowane z budżetu województwa ubiegać się mogą jednostki i instytucje z całego Mazowsza. Z myślą o infrastrukturze edukacyjnej realizowane są w regionie programy własne oraz unijne, dające szansę zdobycia dodatkowych środków inwestycyjnych. W ramach komponentu B Samorządowego Instrumentu Wsparcia Rozwoju Mazowsza, do 2008 roku, poprawie uległy warunki nauczania w około 650 placówkach oświatowych. Rok 2009 zaowocował 270 projektami, które w sumie dofinansowano kwotą blisko 17 mln zł. Prawie 15 mln zł trafiło do mazowieckich gmin, a ponad 2 mln zł rozdysponowano w powiatach. Aż 30 projektów, dotyczących poprawy infrastruktury edukacyjnej, otrzymało dofinansowanie unijne w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego.

Ogromnym wsparciem dla mazowieckich placówek okazała się też realizacja Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Dzięki pozyskanym funduszom 28 ośrodków wychowania przedszkolnego uzyskało dotacje. Blisko 1600 dzieci w wieku 3-5 lat uczestniczyło w różnych formach edukacji przedszkolnej na terenach wiejskich, a rozwojowe projekty mogły być realizowane w 270 szkołach (podstawowych, gimnazjach i ponadgimnazjalnych) – przy czym 261 to placówki z obszarów wiejskich.

Nauczycielom województwa mazowieckiego

Mazowieccy pedagodzy rozumieją, że wysokie kwalifikacje kadry nauczającej i profesjonalne przygotowanie do pracy, to warunki rzetelnej edukacji młodzieży. Dlatego tak chętnie korzystają oni z możliwości odpowiedniego przygotowania do przyszłej pracy, jak i późniejszego doskonalenia. Realizowane przez placówki Samorządu Województwa Mazowieckiego formy kształcenia i doskonalenia nauczycieli, odpowiednie wsparcie udzielane w miejscu pracy – sprzyjają podejmowaniu przez nauczycieli starań o uzyskanie kolejnych stopni awansu zawodowego. Liczba nauczycieli, którzy awansowali na najwyższy, dyplomowany, stopień zawodowy wciąż rośnie.

Wszyscy mają równe szanse

Atrakcyjna baza dydaktyczna zachęca dzieci i młodzież do odkrywania świata i poszerzania wiedzy szkolnej. Możliwość zdobywania wiedzy w komfortowych warunkach nie zastąpi jednak pomocy naukowych, a zakup, nawet tych podstawowych, często wiąże się ze znacznymi wydatkami. W tym celu samorząd uruchomił na Mazowszu programy stypendialne. Okazały się one doskonałym narzędziem bezpośredniego wsparcia zdolnej, ale niezamożnej młodzieży. Wyeliminowanie sytuacji, w których zbyt niskie dochody rodziny stanowią barierę w rozwoju edukacyjnym mądrych i ambitnych uczniów, to cel przyświecający uruchomionemu w 2008 roku „Regionalnemu programowi stypendialnemu dla uczniów szczególnieuzdolnionych” (realizowany w ramach PO KL Priorytet IX, Działanie 9.1, Poddziałanie 9.1.3 „Pomoc stypendialna dla uczniów szczególnie uzdolnionych”). Przed młodzieżą gimnazjalną i uczącą się w szkołach ponadgimnazjalnych otworzyła się szansa realnej całorocznej pomocy finansowej, w kwocie uzależnionej od wysokości dochodów na jednego członka rodziny. W roku szkolnym 2008/2009 503 stypendystów otrzymało - w skali roku - od 3 do 6 tys. zł. W kolejnej edycji programu wygospodarowano środki dla 417 uczniów z Mazowsza, będących w trudnej sytuacji materialnej. Łączna kwota przeznaczona na stypendia w latach 2008-2010 wyniosła blisko 4,2 mln zł. Rok szkolny 2010/2011 to dla zdolnych, młodych ludzi z obszaru województwa mazowieckiego perspektywa dalszego materialnego wsparcia – z zaplanowanych na ten cel 2,2 mln zł skorzysta 500 stypendystów.

Warto rozwijać talenty

Ważnym czynnikiem warunkującym wysoki poziom kształcenia okazuje się też motywacja. Ciekawa oferta nauczania, system rozwijających zajęć pozalekcyjnych oraz nagradzanie wybitnych osiągnięć, skutecznie podtrzymują zainteresowanie młodzieży nauką. Działania rozwijające indywidualne pasje pomagają uczniom odkrywać drzemiące w nich talenty, a przede wszystkim dają poczucie, że ich intelektualny wysiłek jest doceniany i zaowocuje w przyszłości.

Jedną z inicjatyw nagradzających nieprzeciętne osiągnięcia w nauce są Nagrody Marszałka Województwa Mazowieckiego, przyznawane finalistom bądź laureatom olimpiad przedmiotowych. Prestiżowy charakter wyróżnienia mobilizował uczącą się młodzież do dalszego, konsekwentnego rozwijania zainteresowań. Wśród laureatów Nagrody znalazły się 133 młode, wybitnie uzdolnione osoby, dla których w sumie przeznaczono ponad 400 tys. zł, pochodzących z budżetu województwa.

Ciekawą propozycją, zachęcającą do poszerzania zdobytej w szkole wiedzy, okazał się również, realizowany we współpracy z wojewódzkimi placówkami doskonalenia nauczycieli, projekt „Mazowieckie talenty”. W ramach przedsięwzięcia, szansę rozwoju wykorzystało ponad 1050 uczniów ze szczególnymi umiejętnościami matematycznymi i informatycznymi. Uzdolniona matematycznie młodzież (ok. 450 osób) uczestniczyła w projekcie MA-TA, biorąc udział w różnorodnych zajęciach dydaktycznych i wycieczkach naukowych pod okiem wykwalifikowanej kadry. W realizację projektu włączyli się również pracownicy naukowi Politechniki Warszawskiej, którzy prowadzili w systemie on-line konsultacje indywidualne z zakresu algebry, geometrii, teorii grafów, kombinatoryki czy teorii funkcji. Uczniowie mogli też liczyć na merytoryczne i psychologiczne wsparcie ekspertów.

Młodzież szczególnie uzdolniona informatycznie mogła uczestniczyć  w zadaniu – „Informatyka specjalnością młodych Polaków”. Ponad 600 uczniów skorzystało z proponowanych, nieodpłatnych zajęć w ramach kółek informatycznych, a najzdolniejsi wzięli udział w olimpijskich obozach informatycznych. Również nauczyciele mogli doskonalić kompetencje w zakresie pracy z młodzieżą szczególnie uzdolnioną. Wymiernym efektem wspólnego wysiłku uczniów i ich merytorycznych opiekunów okazały się osiągnięcia w olimpiadach przedmiotowych w roku szkolnym 2009/2010. Sześciu licealistów było finalistami XVII Olimpiady Informatycznej, a ponad połowę pochodzących z Mazowsza uczestników IV Olimpiady Informatycznej Gimnazjalistów stanowili wychowankowie Olimpijskich Kółek Informatycznych. Oni także zdominowali wojewódzki finał zmagań edukacyjnych - należało do nich prawie 3/4 najlepszych wyników w regionie, dzięki czemu aż 17 uczestników projektu z 36 startujących w pierwszym etapie znalazło się w finale ogólnopolskim.

Mazowiecka młodzież chce się uczyć!

Rozbudzanie w młodzieży zapału do nauki, odkrywanie mocnych stron i motywowanie do kontynuowania edukacji to dalekowzroczne działania, które przyczynić się mają do budowania twórczego, wykształconego społeczeństwa, świadomego swoich potrzeb i możliwości. Nie wszystkich jednak stać na podjęcie studiów - dla nich szczególną szansą kontynuacji nauki są corocznie przydzielane miejsca na kierunku informatycznym w Polsko-Japońskiej Wyższej Szkole Technik Komputerowych w Warszawie. Dotychczasowa współpraca z uczelnią, zapoczątkowana podpisanym w 2002 r. porozumieniem, umożliwiła bezpłatną naukę już 26 studentom. Warunki, jakie należy spełnić, aby ubiegać się o status żaka, mobilizują młodzież do nauki, a rozpoczęcie wymarzonego kierunku studiów pozwala uwierzyć we własne siły. Zapotrzebowanie rynku pracy na kadry techniczne prognozuje niesłabnące zainteresowanie programem w następnych latach.

Inwestowanie w naukową kadrę Mazowsza znalazło również wyraz w finansowym wsparciu najlepszych absolwentów szkół wyższych, kontynuujących naukę na studiach doktoranckich. W 2009 roku udało się rozdysponować blisko 15,5 mln zł dla 1062 stypendystów, których prace naukowo-badawcze wpisywały się w obszary rozwoju określone w „Strategii Województwa Mazowieckiego do roku 2020”.

Wspólnie gramy o sukces

Na Mazowszu ruszył także największy program zajęć pozalekcyjnych „Zagrajmy o sukces”. Zajęcia wyrównujące będą przeprowadzane tak, aby młodzież chętnie na nie wracała. Powinny być dostosowane do potrzeb gimnazjalistów. Sposobem na to jest kreatywność pedagogów oraz atrakcyjność form edukacyjnych (m.in.: technik multimedialnych). Na realizację projektu w latach 2010-2011 przeznaczono kwotę 15 mln zł. Środki te w większości pochodzą z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach PO KL (Poddziałanie 9.1.2 „Wyrównywanie szans edukacyjnych uczniów z grup o utrudnionym dostępie do edukacji oraz zmniejszanie różnic w jakości usług edukacyjnych”). Samorząd Województwa Mazowieckiego przeznaczył na ten cel 450 tys. zł.

Osiągnęliśmy już naprawdę dużo!

Samorząd Województwa systematycznie przeznacza co roku znaczne kwoty na remonty, modernizacje i inwestycje w prowadzonych przez siebie placówkach oświatowych, dzięki czemu znacząco poprawiły się w nich warunki nauki i pracy. Do najważniejszych inwestycji należą:

1. „Modernizacja budynku Zespołu Medycznych Szkół Policealnych w Ciechanowie wraz z budową sali gimnastycznej”. Inwestycja zakończona w 2008 r.Całkowity koszt inwestycji: 5 mln zł.
2. „Budowa budynku usługowego – Pracownia Wczesnego Wspomagania Rozwoju Dzieci z Dysfunkcją Wzroku, zaplecze biurowe i pokoje gościnne w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym dla Dzieci Niewidomych i Słabo Widzących w Radomiu”. Inwestycja zakończona w 2008 r.Całkowity koszt inwestycji: 2,5 mln zł.
3. „Budowa hali sportowej oraz auli wykładowej wraz z zapleczem dydaktycznym w Zespole Medycznych Szkół Policealnych w Przasnyszu”. Inwestycja zakończona w 2008 r.Całkowity koszt inwestycji: 7,7 mln zł.
4. „Modernizacja budynku Mazowieckiego Samorządowego Centrum Doskonalenia Nauczycieli Wydział w Radomiu”.Inwestycja zakończona w 2009 r. Całkowity koszt inwestycji: 7,6 mln zł.
5. „Budowa nowej siedziby Zespołu Szkół Specjalnych w Mazowieckim Centrum Neuropsychiatrii i Rehabilitacji Dzieci i Młodzieży w Zagórzu”. Inwestycja zakończona w 2009 r. Całkowity koszt inwestycji: 8,6 mln zł.
6. „Rozbudowa Ośrodka Szkolno-Wychowawczego wraz z robotami towarzyszącymi w Czarni k/Myszyńca”. Inwestycja zakończona w 2009 r. Całkowity koszt inwestycji: 15,4 mln zł.
7. „Modernizacja, nadbudowa i rozbudowa Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Warszawie przy ul. Gocławskiej 4”. Inwestycja zakończona w styczniu 2010 r. Całkowity koszt inwestycji: 9,2 mln zł.
8. „Budowa hali sportowej przy Centrum Kształcenia Ustawicznego w Wyszkowie”. Inwestycja zakończona w 2010 r. Całkowity koszt inwestycji: 5,9 mln zł.
9. „Modernizacja części elewacji budynku Ośrodka Edukacji Informatycznej i Zastosowań Komputerów w Warszawie przy ul. Nowogrodzkiej”.Inwestycja zakończona w 2010 r. Całkowity koszt inwestycji: 2,3 mln zł.
10. „Budowa w Mińsku Mazowieckim filii Biblioteki Pedagogicznej im. Heleny Radlińskiej w Siedlcach”. Inwestycja wspólna z Miastem Mińsk Mazowiecki. Inwestycja zakończona w 2010 r. Udział Samorządu Województwa w kosztach tej inwestycji: 2,4 mln zł.
11. „Rozbudowa Nauczycielskiego Kolegium Języków Obcych w Siedlcach”.Realizację zadania rozpoczęto w 2008 r. Planowane zakończenie inwestycji przed końcem 2010 r. Całkowity koszt inwestycji: 16 mln zł, w tym środki Województwa 7,3 mln zł.
12. „Przebudowa stołówki w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym dla Dzieci Niewidomych i Słabo Widzących w Radomiu” – inwestycja w trakcie realizacji. Zaplanowany koszt inwestycji 6 mln zł.

O rozwoju gospodarczym i społecznym Mazowsza decydują jego mieszkańcy. Dlatego tak cenne dla samorządu województwa jest nie tylko dostrzeganie potrzeb zbiorowości, ale także inwestowanie w poszczególne jednostki, wspieranie na wszystkich szczeblach edukacji i motywowanie do pracy nad sobą. Ważne jest, aby Mazowszanie, również ci stojący u progu dorosłego życia, mieli poczucie, że ich potencjał intelektualny to przyszłość i siła całego regionu, a w pokonywaniu codziennych trudności zawsze znajdą pomoc.