Co rok 2015 przyniósł mazowieckiej wsi? Szerokopasmowy internet, wyremontowane szkoły, zmodernizowane drogi, bezpieczne ścieżki rowerowe, skanalizowane wsie, bogatszą ofertę kulturalną, nowe obiekty sportowe. Warto prześledzić najważniejsze przedsięwzięcia, które udało się zrealizować naszej wspólnocie samorządowej.

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) finansowany w ramach Europejskiego Funduszu Rolnego na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) 

Oś 1 – działanie Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i leśnictwa

• Schemat I – Scalanie gruntów służące poprawie struktury obszarowej gospodarstw rolnych poprzez wykonanie prac scaleniowych, wytyczenie i urządzenie funkcjonalnej sieci dróg dojazdowych do gruntów rolnych i leśnych, wydzielenie niezbędnych gruntów na cele infrastruktury technicznej i społecznej w ramach postępowania scaleniowego.
• Schemat II – Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi, polegające na poprawie jakości gleb poprzez regulację stosunków wodnych, zwiększenie retencji wodnej, poprawie ochrony użytków rolnych przed powodziami.

W ramach działania wydano 70 decyzji na kwotę 180 mln zł.

Oś 3 – działanie Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej

Jego założeniem była poprawa podstawowych usług na obszarach wiejskich, obejmujących elementy infrastruktury technicznej, warunkujących rozwój społeczno-gospodarczy, co przyczyniło się do poprawy warunków życia oraz prowadzenia działalności gospodarczej.

Pomoc udzielana była na projekty z obszarów:

• gospodarki wodno-ściekowej w szczególności: zaopatrzenia w wodę oraz odprowadzania i oczyszczania ścieków, w tym systemów kanalizacji sieciowej lub kanalizacji zagrodowej,
• tworzenia systemu zbioru, segregacji, wywozu odpadów komunalnych,
• wytwarzania lub dystrybucji energii ze źródeł odnawialnych, w szczególności wiatru, wody, energii geotermalnej, słońca, biogazu albo biomasy,
• budowy, przebudowy, remontu lub wyposażenia targowiska stałego,
• budowy infrastruktury szerokopasmowego internetu,

• budowy mikroinstalacji prosumenckich wykorzystujących odnawialne źródła energii służących do wytwarzania energii, w szczególności energii elektrycznej lub cieplnej.

W ramach działania odbyło się sześć naborów wniosków, w których złożono 706 projektów na kwotę pomocy około 1,18 mld zł, zawarto 541 umów.

Oś 3 – działanie Odnowa i rozwój wsi

Działanie miało poprawić jakość życia na obszarach wiejskich poprzez zaspokojenie potrzeb społecznych i kulturalnych mieszkańców wsi, zachowanie dziedzictwa kulturowego, wzrost atrakcyjności turystycznej i inwestycyjnej wsi.

Pomoc udzielana była na projekty dotyczące:

• budowy, przebudowy, remontu lub wyposażenia obiektów: pełniących funkcje publiczne, społeczno-kulturalne, rekreacyjne i sportowe;  służących promocji obszarów wiejskich, w tym propagowaniu i zachowaniu dziedzictwa historycznego, tradycji, sztuki oraz kultury,
• kształtowania obszaru przestrzeni publicznej,
• budowy remontu lub przebudowy infrastruktury związanej z rozwojem funkcji turystycznych, sportowych lub społeczno-kulturalnych,
• zakupu obiektów charakterystycznych dla tradycji budownictwa w danym regionie, w tym budynków będących zabytkami, z przeznaczeniem na cele publiczne,
• odnawiania, eksponowania lub konserwacji lokalnych pomników historycznych, budynków będących zabytkami lub miejsc pamięci,
• kultywowania tradycji społeczności lokalnej oraz tradycyjnych zawodów.

Odbyły się 3 nabory, w trakcie których beneficjenci złożyli 1019 wniosków na kwotę pomocy około 340 mln zł. Zawarto 760 umów na kwotę pomocy około 183 mln zł.

Oś 4 LEADER

Leader to podejście wielosektorowe, przekrojowe i partnerskie, umożliwiające aktywizację mieszkańców obszarów wiejskich poprzez budowanie kapitału społecznego na wsi, a także polepszenie zarządzania lokalnymi zasobami i ich waloryzację. Głównym partnerem we wdrażaniu programu LEADER były Lokalne Grupy Działania (LGD), które powstały jako oddolna inicjatywa mieszkańców chcących aktywnie działać na rzecz lokalnej społeczności.

W PROW 2007–2013 uczestniczyło 35 mazowieckich LGD oraz 2 LGD, które mają siedzibę poza województwem mazowieckim, ale obejmują część mazowieckich gmin (tzw. LGD międzywojewódzkie). Programem objętych było prawie 2 mln mieszkańców. Budżet wynosił 337 mln zł. PROW 2007–2013 cieszył się dużym zainteresowaniem beneficjentów. Mazowsze zakontraktowało cały dostępny dla województwa limit środków, tj. około 1,3 mld zł.

Najważniejsze efekty zrealizowanych projektów to:

• Wybudowane sieci wodociągowe –1213 km,

• Wybudowane sieci kanalizacyjne –1374 km,

• Wykonane kanalizacje zagrodowe – 13 995,

• Wybudowane oczyszczalnie ścieków – 55,

• Zagospodarowanie odpadów – około 4,6 tys. ton,

• Wybudowane lub zmodernizowane nowoczesne targowiska – 24,

• Wybudowane, przebudowane i wyposażone świetlice wiejskie – 1139,

• Zagospodarowanie centrów wsi i przestrzeni publicznej – 529,

• Wybudowanie, remont obiektów sportowych, placów zabaw – 475,

• Urządzenie terenów zielonych, parków i miejsc wypoczynku – 162,

• Wybudowanie, przebudowanie obiektów małej architektury i infrastruktury turystycznej– 619,

• Zagospodarowanie zbiorników i cieków wodnych – 19,

• Rewitalizacja budynków zabytkowych oraz muzeów – 87,

• Odnowienie elewacji zewnętrznych w budynkach architektury sakralnej – 65,

• Organizacja imprez kulturalnych, rekreacyjnych i sportowych – 617,

• Organizacja szkoleń i przedsięwzięć edukacyjnych – 214,

• Promocja i organizacja lokalnej twórczości kulturalnej, lokalnego dziedzictwa kulturowego i historycznego – 335,

• Projekty dotyczące kultywowania miejscowych tradycji, obrzędów i zwyczajów – 115,

• Utworzenie lub zmodernizowanie baz informacji turystycznej oraz stron www – 153,

• Poprawa ochrony użytków rolnych przed powodziami.

Rozwój obszarów zależnych od rybactwa

Do podstawowych zadań Samorządu Województwa Mazowieckiego, powierzonych w ramach PO RYBY 2007–2013 należą:

• rozpowszechnianie informacji o Programie Operacyjnym „Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich 2007–2013”, w tym o zasadach i trybie przyznawania pomocy w ramach osi priorytetowej 4 „Zrównoważony rozwój obszarów zależnych od rybactwa”,
• prowadzenie postępowania w sprawie przyznania pomocy w ramach programu operacyjnego, a w szczególności przeprowadzanie oceny wniosków o dofinansowanie i wniosków o płatność oraz zawieranie umów o dofinansowanie.

W ramach środka 4.1. i 4.2. zawarto 121 umów na kwotę około 24 mln zł. 

Produkt tradycyjny i lokalny elementem promocji oraz szansą rozwoju regionu

Zróżnicowanie produkcji, wysoka jakość produktów rolnych oraz stosowanie innowacji w rolnictwie idą w parze z podnoszeniem konkurencyjności mazowieckich gospodarstw. Dlatego, obok projektów szkoleniowych, realizowane są w regionie zadania związane z rozwojem rynku produktów regionalnych i rolnictwem ekologicznym.

Od 2008 r. Samorząd Województwa Mazowieckiego jest członkiem Europejskiej Sieci Regionalnego Dziedzictwa Kulinarnego, która promuje wysokiej klasy żywność regionalną. Dotychczas w Sieci Dziedzictwa Kulinarnego Mazowsze uczestniczy blisko 70 podmiotów z regionu, w obrębie których ponad 300 produktów uzyskało możliwość promocji, używając logo Dziedzictwo kulinarne Mazowsze.

Ponadto na mocy ustawy z 17 grudnia 2004 r. o rejestracji i ochronie nazw
i oznaczeń produktów rolnych i środków spożywczych oraz o produktach tradycyjnych Samorząd Województwa Mazowieckiego prowadzi ocenę wniosków o wpis na „Listę produktów tradycyjnych”. Dotychczas wpisano na nią blisko 80 produktów tradycyjnych z terenu województwa mazowieckiego. Niemały udział w poszerzaniu świadomości związanej z odżywianiem ma też „Konkurs o Laur Marszałka Województwa Mazowieckiego dla mazowieckich producentów żywności na najlepszy produkt roku”.

Rozwój szerokopasmowej sieci internetowej – projekt „Internet dla Mazowsza”

Samorząd Województwa Mazowieckiego w ramach RPO WM 2007–2013, Priorytetu II „Przyspieszenie e-Rozwoju Mazowsza” Działania 2.1 „Przeciwdziałanie wykluczeniu informacyjnemu” realizuje projekt kluczowy pn. „Internet dla Mazowsza”.

Projekt IDM polega na wybudowaniu sieci szerokopasmowej na terenie województwa mazowieckiego i stworzeniu infrastruktury punktów dostępowych głównie na obszarze tzw. „białych plam”, czyli tam, gdzie nie ma infrastruktury telekomunikacyjnej umożliwiającej  zapewnienie szerokopasmowego dostępu do Internetu ani nie istnieją publiczne sieci telekomunikacyjne. Nadrzędnym celem projektu jest zapewnienie dostępu do Internetu dla 90 proc. mieszkańców Mazowsza, wszystkim podmiotom gospodarczym oraz podniesienie konkurencyjności gospodarczej i społecznej w układzie regionalnym i krajowym. Do końca sierpnia br. zostało wybudowane ponad 2500 km sieci światłowodowej.

Działalność Sekretariatu Regionalnego Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich

Priorytety Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich

Dla Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich rok 2015 był rokiem przejściowym między PROW 2007–2013 a PROW 2014–2020. Część przedsięwzięć w pierwszym półroczu tego roku realizowaliśmy według starych zasad i procedur, natomiast w drugim półroczu stawialiśmy wyłącznie na przedsięwzięcia własne oraz zgłoszone przez naszych partnerów na podstawie jednorazowego sierpniowego naboru.

I tak do wakacji w ramach PROW 2007–2013 byliśmy obecni  na 11 przedsięwzięciach targowo-promocyjnych w postaci:

• Międzynarodowych Targów Agroturystyki Wiejskiej i Agroturystyki AGROTRAVEL
  w Kielcach (II miejsce w konkursie na najładniejsze stoisko targowe),
• Mazowieckich Targów Rolnych i Przedsiębiorczości w Sochaczewie,
• Targów produktów tradycyjnych i regionalnych REGIONALIA w Warszawie,
• Mazowieckich Dniach Rolnictwa w Płońsku-Poświętnym,
• Światowego Dnia Ziemi,
• Giełdy Rolniczej,
• Festiwalu „Wiosna w polu i zagrodzie”,
• Międzynarodowego Festiwalu Kolęd i Pastorałek „Kolędnicze Serce Polskie”,
• warsztatów „Ido Śwenta Żeglejnocy”,
• kiermaszu „Wielkanoc na Mazowszu”,
• warsztatów etnograficznych „Ginące Zawody”.

Zaproponowaliśmy ponadto siedem szkoleń lub cyklów szkoleń i seminariów o tematyce:

• Sukcesy i problemy turystyki wiejskiej na Mazowszu,
• Zlot Mazowieckich Zagród Edukacyjnych,
• Kobieta przedsiębiorcza w UE,
• Systemowe szkolenie dla beneficjentów i potencjalnych beneficjentów środków UE,
• Biogazownie w twojej gminie,
• Produkt tradycyjny i regionalny,
• Budowanie Lokalnych Strategii Rozwoju przez Lokalne Grupy Działania.

W ramach zakończonego już PROW 2007–2013 zorganizowaliśmy lub współorganizowaliśmy dziewięć konkursów (Nasze Kulinarne Dziedzictwo, Smak ekologicznej żywności, Olimpiada Wiedzy Rolniczej, Potrawy Mojej Mamy, Od agroturystyki do turystyki wiejskiej, Najlepsza potrawa tradycyjna, Konkurs ekologiczny, Turniej Sołectw Gminy Glinojeck oraz Agroliga) i jeden wyjazd studyjny nt. dobrych praktyk obejmujących rozwój obszarów wiejskich. Nie zabrakło tradycyjnie wydawania albumów, broszur, materiałów informacyjnych i produkcji audycji telewizyjnych.

W drugiej połowie 2015 r. Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich w województwie mazowieckim weszła w nowy okres programowania 2014–2020 i oparła się na przedsięwzięciach własnych (autorskich) i pozyskanych poprzez otwarty nabór wśród partnerów sieci w sierpniu br.

Najważniejszymi przedsięwzięciami KSOW w tym okresie były:

• IX Mazowiecki Kongres Rozwoju Obszarów Wiejskich w Zegrzu,

• Dożynki Województwa Mazowieckiego w Płocku,

• Dożynki Prezydenckie w Spale,

• wyjazdy studyjne krajowe i zagraniczne,

• Mazowieckie Konferencje Pszczelarskie,

• Targi Smaki Regionów w Poznaniu,

• konferencje i szkolenia m.in. z zakresu przedsiębiorczości wiejskiej, odnawialnych źródeł energii czy aktywności społecznej i kulturalnej.

  Sumarycznie na przedsięwzięcia KSOW w 2015 r. wydatkowano (według sprawozdań i założeń) sumy:

• PROW 2007–2013 – około 800 000 zł

• PROW 2014–2020 – około 550 000 zł

Bezpieczny dojazd do gruntów rolnych

Jednym z zadań zarządu województwa jest dysponowanie środkami pochodzącymi z wyłączania z produkcji gruntów rolnych. Służą one rekompensacji strat wynikających ze zmniejszenia udziału gruntów rolnych na obszarach mazowieckich gmin i powiatów. Zasadniczym sposobem ich wydatkowania jest budowa i modernizacja dróg dojazdowych do gruntów rolnych.

Zarząd Województwa Mazowieckiego na rok 2015 rozdysponował kwotę 21 131 500 zł z przeznaczeniem dofinansowania 261 zadań związanych z budową i modernizacją dróg dojazdowych do gruntów rolnych o łącznej długości przekraczającej 229 km, a także na zakup sprzętu komputerowego oraz oprogramowania niezbędnego do zakładania i aktualizowania operatów ewidencji gruntów oraz prowadzenia spraw ochrony gruntów rolnych.