Na Mazowszu trwają prace nad uchwałą antysmogową. Do połowy lutego samorządy mają czas na odesłanie do marszałka ankiet, w których podsumują swoje działania służące ochronie powietrza. Wiele samorządów ma już się czym pochwalić. Inne rozpoczynają prace.

Przygotowania

Opracowywana uchwała antysmogowa pozwoli wprowadzić na terenie województwa ograniczenia lub zakazy dotyczące m.in. kotłów ciepłowniczych.

– Uchwała antysmogowa powstanie jeszcze w tym roku

– informuje marszałek Adam Struzik. Zauważa jednak, że sam dokument nie rozwiąże problemu. Wskaże m.in. jakie paliwa będą mogły być stosowane, a które zostaną ograniczone. Trwa analiza stanu środowiska w regionie. Do połowy lutego samorządy przekażą ankiety dotyczące działań podejmowanych na ich terenie na rzecz ochrony powietrza. Trwa też pozyskiwanie informacji niezbędnych do przeprowadzenia inwentaryzacji urządzeń grzewczych m.in. wykorzystujących węgiel. W pełnym zdiagnozowaniu sytuacji pomoże ścisła współpraca z instytucjami naukowymi i badawczymi.

– Pilnie potrzebne są rozwiązania systemowe ze strony rządu, dalsze zaangażowanie samorządów, ale i samych mieszkańców. Obawiam się jednak, że plany przejęcia przez rząd wojewódzkich funduszy ochrony środowiska, które do tej pory były ważnym źródłem wsparcia na tego typu inwestycje, mogą zagrozić kontynuacji tych działań

 – dodaje marszałek.

Kierunkowskaz

Wiele mazowieckich samorządów od lat inwestuje w proekologiczne rozwiązania, korzystając z wytycznych zawartych w programach ochrony powietrza przyjętych przez Sejmik Województwa Mazowieckiego. Dokumenty te wyznaczają na Mazowszu kierunki działań ograniczających emisję szkodliwych substancji, czyli m.in. rozbudowę centralnych systemów zaopatrywania w energię cieplną, stosowanie paliw o mniejszej zawartości popiołu, podłączenie do zbiorczej sieci ciepłowniczej odbiorców indywidualnych czy wymianę nieekologicznych pieców. W miastach, w których największym problemem są zanieczyszczenia komunikacyjne, wskazany został rozwój transportu publicznego, tworzenie stref z zakazem ruchu samochodów i kierowanie ruchu tranzytowego poza centra miast oraz budowa systemu parkingów przy dworcach PKP.

– Dane ze stacji pomiarowych Wojewódzkich Inspektoratów Ochrony Środowiska pokazują, że największe stężenia pyłu zawieszonego PM 2,5 uśrednione dla tego roku odnotowywane są na stacjach zlokalizowanych pod Warszawą – w Legionowie, Otwocku i Piastowie, ale problem widać również w Siedlcach i samej Warszawie. Analizując dane całoroczne widzimy, że problem pojawia się okresowo we wszystkich strefach województwa mazowieckiego w zależności od warunków atmosferycznych

– podkreśla Marcin Podgórski, dyrektor Departamentu Gospodarki Odpadami oraz Pozwoleń Zintegrowanych i Wodnoprawnych urzędu marszałkowskiego.

Pomocne finansowa

W ramach RPO WM 2007–2013 zrealizowano 66 projektów o wartości 325,2 mln zł, z czego dofinansowanie unijne wyniosło 164,6 mln zł. Udało się m.in.: przeprowadzić termomodernizacje kilkudziesięciu budynków publicznych. Powstały liczne instalacje solarne, zamontowano pompy ciepła, wybudowano również 6 elektrowni wiatrowych. Również w obecnej agendzie unijnej na lata 2014–2020 zaplanowano podobną pomoc. 88 projektów obejmie m.in. termomodernizację budynków publicznych, wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, budowę parkingów „Parkuj i Jedź” czy budowę tras rowerowych. Dofinansowanie unijne do tych projektów wyniesie ponad 408 mln zł. Na ten rok zaplanowano również kolejne nabory na wsparcie projektów, których realizacja ma poprawić jakość powietrza. Do wykorzystania jest ponad 221 mln zł.

Kolejnym źródłem wsparcia jest Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. W latach 2007–2016 na zadania poprawiające jakość powietrza przeznaczył ponad 385 mln zł, dofinansowując tymi środkami blisko 3 tys. zadań. Dzięki tej pomocy samorządy, instytucje oraz mieszkańcy Mazowsza wykonali modernizacje kotłowni czy montaż pomp ciepła. Powstały również instalacje wykorzystujące odnawialne źródła energii m.in. kolektory słoneczne czy ogniwa fotowoltaiczne. Przeprowadzono termomodernizację budynków. W bieżącym roku jest zarezerwowanych 45 mln zł.

Brak uregulowań

Szereg barier – prawnych, technicznych i finansowych – utrudnia samorządom skuteczne działania. Chodzi m.in. o brak podstaw prawnych do przygotowywania programów ograniczenia niskiej emisji, brak możliwości nałożenia przez samorządy wojewódzkie obowiązku realizacji działań naprawczych przez samorządy gminne i powiatowe, a także niewystarczające regulacje prawne dotyczące kontrolowania osób fizycznych, brak krajowych uregulowań prawnych w odniesieniu do wymagań emisyjnych z instalacji spalania paliw o mocy do 1 MW czy dostępność w handlu węgla niskiej jakości.