Nowe drogi, specjalistyczny sprzęt w placówkach służby zdrowia czy nowoczesne pociągi – to radni województwa decydują o rozdziale pieniędzy na tak ważne zadania. Poprosiliśmy przewodniczącego Ludwika Rakowskiego i radnych, by stali się naszymi przewodnikami po sejmiku przed zbliżającymi się wyborami.

Samorząd województwa czasem jest mylony z urzędem wojewódzkim. Tymczasem wojewoda to tylko terenowy przedstawiciel rządu. A wspólnota regionalna ma swój odpowiednik parlamentu – sejmik. Wybierany przez niego na cztery lata marszałek jest odpowiednikiem burmistrza czy starosty.

– Sejmik podejmuje decyzje ważne dla całego regionu – uchwala budżet województwa, przyjmuje różnego rodzaju plany i programy, np. wojewódzkie programy ochrony środowiska czy plan zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego. Po prostu zajmuje się sprawami, które są wspólne dla wszystkich Mazowszan. Oprócz tego jego decyzje mają ogromne znaczenie dla poszczególnych miast czy gmin. Mało kto zdaje sobie sprawę, jak wiele inwestycji wsparliśmy w ciągu ostatnich lat – tłumaczy przewodniczący Sejmiku Województwa Mazowieckiego Ludwik Rakowski (PO).

Samorząd w Polsce ma trzy poziomy: gminę, powiat i województwo. Wspólnota regionalna nie kontroluje w żaden sposób tych mniejszych.

Katalog praw mieszkańców

– Szczególną uwagę zwracamy na konieczność stworzenia nowoczesnej infrastruktury w każdym lokalnym środowisku, niezależnie od wielkości miasta czy gminy. Każdy mieszkaniec Mazowsza ma prawo do dobrych dróg, nowoczesnych szpitali i szkół oraz czystego środowiska, dogodnych warunków korzystania z dóbr kultury i wypoczynku. Dlatego sejmik uchwałą przyznaje finanse na zakup specjalistycznego sprzętu medycznego, budowę i remonty dróg wojewódzkich, ale także powiatowych i gminnych – wyjaśnia Bożenna Pacholczak (PSL), wiceprzewodnicząca sejmiku.

Ze środków samorządowych finansowane są szkoły specjalistyczne, jak np.: Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci Niesłyszących w Radomiu czy Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci Niewidomych i Słabowidzących w Radomiu, dofinansowywane zakupy sprzętu specjalistycznego dla ochotniczych straży pożarnych, państwowej straży pożarnej i policji. Politolog z Uniwersytetu Warszawskiego dr Bartłomiej Biskup przekonuje, że sejmik kojarzony jest głównie z rozdziałem pieniędzy z Unii Europejskiej.

– Ma jednak też własny budżet, który przeznacza głównie na duże inwestycje infrastrukturalne, przede wszystkim na drogi czy – jak w przypadku Mazowsza – na lotnisko w Modlinie, ale też na dużo mniejsze zadania, jak choćby edukację, kulturę, służbę zdrowia. Warto podkreślić, że jedynie duże samorządy stać na to, by utrzymywać placówki medyczne. Szpital to zadanie, którego pojedyncza gmina nie dałaby rady udźwignąć – podkreśla doktor z Instytutu Nauk Politycznych UW. – Sejmiki są ciałami najbardziej politycznymi, jeśli chodzi o samorząd, bo głównie duże partie mają swoich radnych. Rzadko zdarza się, aby swoje reprezentacje miały komitety – dodaje.

Ważna rola przewodniczącego

W skład Sejmiku Województwa Mazowieckiego wchodzi 51 radnych, którzy tworzą kluby odpowiadające ich przynależności partyjnej. Klub może się składać minimum

z 3 radnych.  Na czele sejmiku stoi przewodniczący. Ludwik Rakowski pełni tę funkcję od 2010 r.

– Swoje decyzje sejmik podejmuje na sesjach, które zwoływane są na ogół raz w miesiącu. Pomiędzy sesjami radni aktywnie pracują w komisjach – tłumaczy samorządowiec, który jest również burmistrzem warszawskiego Wilanowa.

Przewodniczący uzgadnia też porządek obrad i prowadzi posiedzenia (może to zadanie powierzyć jednemu z wiceprzewodniczących). Pilnuje dyskusji nad poszczególnymi punktami.

– Wystąpienie radnego nie może trwać dłużej niż 8 minut, a przy składaniu sprostowania lub zapytania nie dłużej niż dwie. Wyjątkiem jest uzasadnienie projektu uchwały przez wnioskodawcę w pierwszym czytaniu – wylicza przewodniczący Rakowski.

W szczególnych przypadkach prowadzący może zezwolić radnemu na dłuższą wypowiedź, a jeśli treść lub sposób wystąpienia zakłóca porządek obrad lub uchybia powadze sejmiku, przywołuje radnego do porządku. Może nawet odebrać głos.

– Wystąpienia radnych są niekiedy bardzo emocjonalne i zdarzają się różnego rodzaju przepychanki słowne, ale odkąd kieruję pracami sejmiku nie mieliśmy sytuacji, które miałyby dalsze, nieprzyjemne konsekwencje – przekonuje Ludwik Rakowski.

Przewodniczący przekazuje do komisji lub pod obrady sejmiku projekty uchwał do pierwszego czytania. Zaopiniowane przez komisję uchwały kieruje na sejmik do drugiego czytania. Po przyjęciu uchwał podpisuje je i kieruje do publikacji.

Jak pracują radni?

Radni podejmują uchwały dotyczące różnych programów i planów, przekazania dotacji, nowelizacji budżetu, zmian statutów podległych jednostek oraz regulaminów. Z inicjatywą uchwałodawczą mogą wystąpić: zarząd, przewodniczący sejmiku, komisja, klub radnych lub grupa co najmniej 10 radnych. Od nowej kadencji z obywatelską inicjatywą odwoławczą będą mogli wystąpić mieszkańcy województwa (minimum 1000 osób).

Uchwały sejmiku zapadają zwykłą większością głosów, w obecności co najmniej połowy ustawowego składu sejmiku, zazwyczaj w głosowaniu jawnym lub jawnym imiennym. Radni pracują w komisjach merytorycznych, których na stałe działa 12 (patrz ramka). Obligatoryjnie powstaje za to Komisja Rewizyjna. Opiniuje ona m.in. sprawozdania z wykonania budżetu, występuje z wnioskiem o udzielenie lub nie absolutorium zarządowi, kontroluje działalność wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych.

Jawność posiedzeń

– Na sesje sejmiku i posiedzenia komisji przyjść może każdy. Informacje o tych posiedzeniach można znaleźć na stronie internetowej Samorządu Województwa Mazowieckiego. Dodatkowo sesje transmitowane są w internecie, a po zakończonych obradach publikujemy na naszej stronie protokoły z sesji i wszystkie podjęte przez nas uchwały i stanowiska – tłumaczy Ludwik Rakowski.

Uchwały sejmiku dotyczą życia każdego z mieszkańców Mazowsza. Dobrym przykładem jest choćby uchwała antysmogowa, podjęta przez mazowiecki sejmik, by ratować zdrowie mieszkańców. Praca radnych ma wymierne efekty. Widać to niemal w każdej dziedzinie życia.

– Przed 20 laty powstały samorządy powiatowe i wojewódzkie. Samorząd Województwa Mazowieckiego w tym czasie w znaczący sposób pomagał samorządom gminnym i powiatowym w realizacji wielu ważnych przedsięwzięć. Dzięki przyznanym funduszom powstały nowe drogi, chodniki, place zabaw, świetlice i boiska sportowe. Instytucje kultury funkcjonują w odnowionych obiektach, a placówki służby zdrowia wzbogaciły się o specjalistyczny sprzęt – wylicza wiceprzewodnicząca sejmiku Wiesława Krawczyk (PSL).

Najważniejsi są ludzie

Praca radnych ma służyć mieszkańcom Mazowsza i podnosić ich komfort życia. Podkreślają to wszyscy, niezależnie od opcji politycznej. Z drugiej strony – mieszkańcy sami wskazują radnym, co należy jeszcze zrobić w regionie.

– Analizując 12 lat mojej pracy w sejmiku, uważam, że najcenniejsze są kontakty z ludźmi, którzy sygnalizują potrzeby w swojej miejscowości czy gminie. Przychodzą do mnie również osoby ze swoimi problemami osobistymi czy rodzinnymi. Wiele spraw, z którymi się zwracają, związanych jest z ich zdrowiem. Pracuję od 19 lat w Mazowieckim Szpitalu Specjalistycznym w Radomiu, więc jeśli tylko mogę, staram się pomóc – mówi radna Bożenna Pacholczak.  

Z kolei Tomasz Kucharski (PO), wiceprzewodniczący sejmiku, podkreśla, jak ważna jest współpraca.

– Uczestniczę w konwentach przewodniczących sejmiku z całej Polski. Samorządowcy wymieniają się doświadczeniami, chwalą dokonaniami. To niesamowite, ile pozytywnych rzeczy dokonały samorządy. Wszędzie widać ogrom przemian. Nasz region może się poszczycić świetną koleją, dobrze wyposażonymi szpitalami, których mamy aż 30. Imponujące jest wykorzystanie środków unijnych. Ludzie często nie mają wiadomości, że dobre drogi, sprawnie działająca kolej czy nowoczesny sprzęt w szpitalu zawdzięczają właśnie samorządowi – podkreśla Kucharski.

Radny Marian Piłka (Prawica Rzeczypospolitej) zasiada w sejmiku pierwszą kadencję. Uważa, że samorządy to najlepsza z reform w Polsce po upadku komunizmu.

– Uruchomiły wiele społecznej aktywności, co najlepiej widać w małych gminach. Jednak wielu rzeczy na poziomie miast czy powiatów nie udałoby się zrealizować bez współpracy z samorządem wojewódzkim. Podział środków to zawsze trudna sprawa, bo pieniędzy jest mniej niż chętnych. Ale nie ma gminy czy powiatu, które nie korzystałyby z funduszy wojewódzkich  – podkreśla radny Piłka.

Radny Krzysztof Winiarski (PiS) reprezentuje powiat ostrowski.

– Cieszę się, że jako radni podejmujemy takie uchwały, które wpływają na rozwój gmin wchodzących w skład mojego powiatu. Jednakże nadrzędną rolą radnego jest przede wszystkim dążenie do zrównoważonego rozwoju całego województwa. Klub PiS co prawda wygrał wybory do sejmiku, ale koalicję rządzącą stworzyły PSL z PO i wzięły na siebie odpowiedzialność za kierowanie województwem samorządowym. Wiele projektów uchwał popieraliśmy, a przeciwko licznym, zwłaszcza tym, które wpływały na wzrost zadłużenia województwa, byliśmy przeciw. Merytoryczne dyskusje prowadzone w komisjach dają nadzieję na zbliżenie stanowiska radnych z ugrupowań odległych politycznie. W trakcie kadencji pośród radnych poznałem wiele osób, którym na sercu leży dobro mieszkańców i którzy z pewnością w przyszłości będą wybitnymi parlamentarzystami – podsumowuje radny Winiarski.