Mazowsze serce Polski nr 7-8/18
Czeski legionista
2018.07.11 07:10 , aktualizacja: 2018.07.11 10:28
Autor: Agnieszka Bogucka, Wprowadzenie: Agnieszka Bogucka
Był z pochodzenia Czechem, z zawodu wojskowym, z wyboru – żołnierzem polskiego wojska.
Po ukończeniu Szkoły Kadetów Artylerii w 1903 r. został wcielony do pułku artylerii armii cesarsko-królewskiej stacjonującej w Nowym Targu (ówczesne ziemie zaboru austro-węgierskiego). Później pełnił służbę w Stanisławowie (dzisiejszy Iwano-Frankiwsk na Ukrainie), i został przeniesiony do rezerwy. W 1911 r. wstąpił do Związku Walki Czynnej, polskiej tajnej organizacji wojskowej, powołanej z inicjatywy Józefa Piłsudskiego, mającej przygotować walkę zbrojną o wyzwolenie Polski (pod jej skrzydłami tworzono organizacje strzeleckie, które dały początek I Brygadzie Legionów). Został komendantem Związku Strzeleckiego w Stanisławowie. Po wybuchu I wojny światowej służył w Legionach. Uczestniczył m.in. w bitwie pod Krzywopłotami, gdzie wsławił się skutecznym ogniem jedynej baterii artylerii, którą dowodził – Jan Lechoń upamiętnił to w wierszu „Polonez artyleryjski”:
„(…)
Miarowo dudni, zcicha, zcicha,
Bez przerwy, bez ustania!
Na miły Bóg!! — Czy ziemia wzdycha?
To artylerja nasza licha
Dziś puka od świtania...
To major Brzoza kartaczami
w moskiewskie pułki wali”
Po kryzysie przysięgowym został wcielony do armii austriackiej. W listopadzie 1918 r. wstąpił do odrodzonego Wojska Polskiego, a kilka miesięcy później został dowódcą 1 Pułku Artylerii Polowej Legionów. Był oficerem inspekcyjnym artylerii oraz oficerem sztabu w Dowództwie Okręgu Korpusu Nr I w Warszawie. Od 1922 r. rezydował w Dowództwie Okręgu Korpusu Nr VIII w Toruniu na stanowisku szefa Artylerii i Służby Uzbrojenia. Pięć lat później został przeniesiony w stan spoczynku. Zamieszkał w Zielonce pod Warszawą, gdzie za zasługi otrzymał niewielki folwark.
Na wieść o agresji niemieckiej na Polskę zgłosił się do służby wojskowej. Walczył w kampanii wrześniowej – dowodził 50 Dywizją Piechoty Rezerwowej w ramach Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie” prowadzonej przez gen. Kleeberga, z którą walczył pod Kockiem. W czasie okupacji prowadził w Zielonce firmę budowlaną, podczas gdy w rzeczywistości jego majątek pełnił funkcję konspiracyjnego ośrodka ZWZ-AK. Pułkownik Ottokar Brzoza-Brzezina czynnie współpracował z wywiadem AK. W swoim folwarku ukrywał grupę Żydów, za co został aresztowany i wywieziony do Oflagu IIC Woldenberg.
Zwolniony z obozu jenieckiego, wrócił do Zielonki. Za zasługi w obydwu wojnach odznaczony trzykrotnie Krzyżem Orderu Virtuti Militari. Zmarł w 1968 r. Został pochowany na Cmentarzu Bródnowskim w Warszawie, bez żadnych należnych honorów. Pośmiertnie awansowany na generała brygady i odznaczony Krzyżem Kawalerskim Virtuti Militari przez Prezydenta RP na Uchodźstwie Augusta Zaleskiego.Pięćdziesiąt lat po śmierci, 5 maja br., prochy generała zostały uroczyście złożone na Cmentarzu Wojskowym na warszawskich Powązkach.
Liczba wyświetleń: 100
powrót