Pierwsi chrześcijanie otaczali czcią groby męczenników, potem budowali nad nimi świątynie. W średniowieczu zaś życie bez relikwii stało się wręcz niemożliwe. Gdzie dziś możemy zobaczyć relikwiarz herbowy św. Zygmunta albo hermę św. Barbary?

BROCHÓW

Bazylika św. Jana Chrzciciela

Wlatach 1551–1561 wojski warszawski Jan Brochowski wybudował obok swojej siedziby kościół-twierdzę – monumentalne ceglane mury, trzy wieże-baszty ze stanowiskami strzelniczymi połączone gankiem strzeleckim biegnącym nad nawami bocznymi. Teren otoczono murem ze strzelnicami i czterema piętrowymi bastionami. Wejściem była mała furta. Istniejące do dziś starorzecze Bzury pełniło funkcję fosy. Architektem i budowniczym był Jan Baptysta z Wenecji, włoski murator osiadły na stałe w Płocku, budowniczy warszawskiego barbakanu i kilku kościołów na Mazowszu. W bazylice przechowywane są relikwie św. Rocha, patrona chroniącego od zarazy.

PAPROTNIA/TERESIN

Klasztor Niepokalanów Zakonu Braci Mniejszych  Konwentualnych

Maksymilian Maria Kolbe przybył do Teresina w 1927 r. z grupą dwudziestu franciszkanów. Zaczęło się bardzo skromnie: od drewnianych baraków, w których mieściły się kaplica i pomieszczenia dla braci. Figura Matki Bożej stoi obok kaplicy do dziś, a z zewnątrz tylko drewniana sygnaturka z niewielkim krzyżem wskazuje, że jest to budynek sakralny. Obok zakrystii zobaczyć można celę o. Maksymiliana, w której mieszkał i pracował do 1930 r. Żelazne łóżko nakryte szarym kocem, prosty drewniany stół z przegródkami na korespondencję, szafka, miednica i dzbanek z wodą – ubóstwo było tu nie tylko nakazem reguły franciszkańskiej, lecz wynikało z sytuacji braci. W sąsiednim, również drewnianym, choć już piętrowym domu znajduje się druga cela o. Maksymiliana, 
w której mieszkał od powrotu z Japonii w roku 1936 aż do aresztowania przez gestapo 17 lutego 1941 r. W gablocie rzeczy osobiste: czapka, piuska, teczka, która wróciła z Pawiaka. Przedmioty, którymi się posługiwał, to jedyne relikwie św. Maksymiliana.

PŁOCK

Muzeum Diecezjalne/Opactwo Pobenedyktyńskie

Zwiedzanie miasta trzeba zacząć od katedry, sąsiadującej z gmachem opactwa benedyktyńskiego, które powstało 
w dawnym, przebudowanym zamku króla Kazimierza Wielkiego. Obecnie mieści się tu Muzeum Diecezjalne z niezwykłymi zabytkami: Biblią i Pontyfikałem Płockim z XII w., cennymi monstrancjami i relikwiarzami. Jednym z najbardziej znanych jest relikwiarz hermowy św. Zygmunta (zawierający fragment czaszki świętego), wykonany w latach 1351–1356, ofiarowany płockiej katedrze przez króla Kazimierza Wielkiego. Herma jest ukoronowana autentycznym diademem piastowskim (tzw. diadem płocki) z końca XIII w., zdobionym kamieniami szlachetnymi: szafirami, rubinami i perłami. W 1979 r. zabytek, należący do bezcennych i unikatowych regaliów katedry płockiej, został zwrócony Muzeum Diecezjalnemu i znajduje się w skarbcu katedralnym, mieszczącym się w opactwie pobenedyktyńskim. Inne relikwie przechowywane w muzeum to m.in. herma św. Barbary, a także relikwiarz tablicowy z cząstkami świętych: Andrzeja Apostoła, Szczepana, Rocha, Urszuli oraz św. Kazimierza.

CZERWIŃSK NAD WISŁĄ

Bazylika pw. Zwiastowania Najświętszej Marii Panny

Ta XII-wieczna świątynia jest najdalej wysuniętym na wschód od linii Wisły zabytkiem romańskim w tej części Europy. Jednym z wyjątkowych zabytków czerwińskiego kościoła jest cudowny obraz Matki Boskiej z 1612 r., namalowany przez Łukasza z Łowicza na zlecenie kanoników regularnych laterańskich – ówczesnych gospodarzy czerwińskiego opactwa. Pierwsze cudowne zdarzenie odnotowano 5 sierp-
nia 1647 r. – niezwykłą jasność bijącą od siedmiu świec, które w zamkniętym kościele miały same zapłonąć przed obrazem i płonąc, nie traciły wosku. W tym samym roku przed obrazem król Władysław IV uprosił sobie powrót do zdrowia i pozostawił dziękczynne wotum z napisem: „Bliski śmierci – zdrowie otrzymał”. Wizerunek Maryi został w 1648 r. ogłoszony przez biskupa płockiego Ferdynanda cudownym, a w 1970 r. ukoronowany przez kardynała Stefana Wyszyńskiego.

ŻURAWIN

Kościół pw. Przemienienia Pańskiego

Wołtarzu głównym świątyni znajduje się słynący łaskami obraz Matki Boskiej Żurawińskiej z XVIII w., malowany na desce. Obecna świątynia została wzniesiona w 1902 r. na skraju pradoliny Skrwy, kilkaset metrów od miejsca objawienia. Legenda głosi, że Najświętsza Panienka ukazała się pewnemu pustelnikowi na drzewie osikowym (jego fragment do dziś przechowywany jest w żurawińskim kościele). Z korzeni drzewa trysnęło źródło, którego woda miała niezwykłe właściwości. Źródełko bije do dziś wewnątrz murowanej kapliczki.

MIEDNIEWICE

Kościół pw. Nawiedzenia NMP i św. Józefa Oblubieńca

Do starej wsi na skraju rozległej Puszczy Bolimowskiej pielgrzymów przyciąga cudowny wizerunek Świętej Rodziny. To drzeworyt na papierze, o wymiarach 51x36 cm, pochodzący z drugiej połowy XVII w. Według miejscowej legendy papierowy obrazek kupił na odpuście rolnik Jakub Trojańczyk. Licząc, że boska opieka zapewni mu obfite zbiory, powiesił obraz na słupie w stodole. Nocą nad strzechą pojawił się cudowny blask. Zjawisko to powtarzało się, przyciągając tłumy wiernych. Wielu spośród modlących się w miejscu objawienia zostało uzdrowionych. Już 3 lata później cud został oficjalnie uznany przez władze kościelne i na miejscu objawienia wzniesiono świątynię, a w latach 1737–1748 wybudowano obecny, barokowy kościół według projektu Jakuba Fontany. 7 czerwca 1767 r. bp Ignacy Krasicki dokonał koronacji obrazu (jednej z pierwszych w Polsce!) koronami wysadzanymi brylantami. Korony ufundowali król Stanisław August Poniatowski oraz księżne: Izabela Czartoryska i Anna Ogińska.