Drogocenny zegarek ojca, przekazywany z pokolenia na pokolenie, oraz koń o imieniu Bob – ten rodzinny majątek zastawili Aaron, Szmul i Hirsz oraz Jack, by zakupić pierwszy projektor. Było to na początku XX w. Dwadzieścia lat później, czyli w 1923 r., założyli jedną z największych na świecie wytwórni filmowych – Warner Bros. Jest ona producentem lub dystrybutorem ponad 6,5 tys. filmów fabularnych (m.in. „Casablanca”, „Przygody Robin Hooda”, „Sokół maltański”, „Buntownik bez powodu”, „Brudny Harry”, „Batman”, „Matrix”) oraz 14 tys. animowanych (np. „Królik Bugs”, „Kudłaty i Scooby Doo na tropie”).

Do kraju marzeń za oceanem trzej starsi bracia trafili z Krasnosielca w powiecie makowskim, najmłodszy Jack urodził się już w Ameryce. Za granicą bracia zaczęli używać nazwiska Warner oraz angielskich imion, zachowując pierwsze litery starych, żydowskich, a więc Hirsz zmienił się w Harry’ego, Aaron w Alberta, a Szmul w Sama. Ich biznes szybko zaczął się kręcić: od objazdowego prostego kinematografu z jedną kopią filmu („Napad na ekspres" Edwina Portera – 11-minutowy western), przez sklep przerobiony na kino z krzesłami pożyczonymi z domu pogrzebowego, aż po prawdziwe kino (The Cascade Movie Palace), dystrybucję i produkcję filmów.

Dzięki braciom o Krasnosielcu usłyszał cały świat. Warto odwiedzić tę miejscowość, którą można poznać na szlaku kajakowym po rzece Orzyc. Płynąc, warto przywołać na myśl historie znane z filmów, emocje z musicali, dramatów, niezapomniane role czy oscarowe nominacje. W przywołaniu wizji prosto z Hollywood pomogą – godne planów filmowych do największych produkcji – zakątki Równiny Kurpiowskiej czy Wysoczyzny Ciechanowskiej. Inspiracją na pewno będą urokliwe meandry Orzyca. Seans w plenerze czas zacząć! Reżyserem tego widowiska może być każdy z nas!

Obiekty na szlaku kajakowym rzeką Orzyc

Jednorożec

Zanim wskoczymy do kajaka przy moście, warto zwiedzić Jednorożec. Jak głosi legenda, swoją nazwę miejscowość zawdzięcza księciu mazowieckiemu Januszowi, który – polując w pobliżu – miał podobno zabić jednorożca i kazał w tym miejscu wybudować chatę myśliwską. Okolica słynie z bogactwa przyrody, a poza Orzycem płyną tutaj Ulatówka i Płodownica.

Drążdżewo

Ta wioska w gminie Krasnosielc znana jest m.in. dzięki drewnianemu kościółkowi, który z fundacji Krasińskich pobudowano w drugiej połowie XVIII w. Najpierw służył jako kaplica myśliwska, gdzie przed polowaniem modlili się myśliwi, później był kościołem parafialnym, a w 2007 r. przeniesiono go na teren skansenu Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu.

Przytuły

Z Drążdżewa płyniemy urokliwą okolicą jeszcze kilometr, do kolejnego punktu trasy. Wypatrujmy mostu drogowego – to znak, że dotarliśmy do Przytuł, wsi należącej kiedyś do krasnosieleckich dóbr.

Krasnosielc

Miejsce pochodzenia braci Warner do dziś przyciąga pasjonatów kina. Możemy poszukać tutaj śladów wielkich twórców filmowych, a także zobaczyć miejsca kultu – synagogę czy klasycystyczny kościół.

Sulicha

Tereny wokół tej wsi są bardzo malownicze. Rzeka Orzyc jest na tym obszarze nieregulowana. Warto wypatrywać w okolicy czajek i dzikich kaczek, których siedliska znajdują się na szlaku.

Stary Podoś

To gniazdo rodowe Podoskich, herbu Junosza, którzy byli jego właścicielami do początku XIX w. W tym stuleciu wyświęcono też pierwszą murowaną w dziejach miejscowości świątynię. Klasycystyczny obiekt z elementami neogotyckimi wystawiono na rzucie prostokąta z kryptą grobową w podziemiach i dwiema kolumnami toskańskimi przy wejściu.

Łęg

Zachwycające meandry rzeki możemy obserwować szczególnie w okolicy Łęgu. Są tu dogodne miejsca na biwak, a także dobra sceneria do fotografowania przyrody, np. z drewnianego mostu.

Krzyżewo Nadrzeczne

Nazwa miejscowości położonej nad Orzycem ma pochodzenie topograficzne (od imienia Krzyż i rzeki¹), podobnie jak położone w pobliżu Krzyżewo Borowe, które również warto zobaczyć, przebywając na ziemi makowskiej. Jest najwyższym wzniesieniem na północnym Mazowszu.

Obłudzin

W tym miejscu do Orzyca wpływa Węgierka. Doliny obu rzek są niezwykle atrakcyjne pod względem przyrodniczym. Spośród ssaków można spotkać np. wydry, występują tu również rzadkie gatunki ptaków wodno-błotnych (czajka, rycyk, samotnik, kszyk czy krwawodziób).

Maków Mazowiecki

Miasto zaczyna się na prawym brzegu rzeki z piaszczystym dojściem, gdzie można przerwać spływ na biwakowanie. Zalew na rzece jest częstym miejscem zawodów wędkarskich, a także wypoczynku mieszkańców w upalne dni. Będąc w mieście, warto obejrzeć jeden z największych zabytków, jakim jest gotycki kościół pw. Bożego Ciała, do którego dobudowano kaplicę św. Anny. Wewnątrz zobaczymy np. manierystyczny nagrobek starosty Jędrzeja Noskowskiego – postać leżącego zmarłego w zbroi.

Ciepielewo

Brzeg Orzyca z malowniczymi meandrami ogranicza park, gdzie mieści się jeden z najokazalszych pałaców w okolicy, którego zachowaną część można tutaj zobaczyć. Dwór, usytuowany w niewielkiej odległości od rzeki, stoi na małym wzniesieniu i jest otoczony podkową dolinki. Do dziś zachowały się ponad 170-letnie lipy z alei parkowej nieopodal budynku.

Smrock

Odcinek rzeki ma tutaj zróżnicowaną florę i faunę (podczas spływu można trafić np. na bobra). Na uwagę w wiosce zasługuje m.in. mała elektrownia wodna z 1935 r. Są tu też pensjonat i restauracja (Bobrowy Dwór), gdzie można przenocować, zorganizować ognisko czy wypożyczyć kajaki i wybrać się na krótsze trasy po Orzycu (np. Maków Mazowiecki–Smrock Dwór, Smrock Dwór–Przeradowo).

Szelków Stary

Minęło 600 lat, od kiedy biskup płocki Jakub z Korzkwi erygował w Szelkowie samodzielną parafię pw. św. Szymona i Judy Tadeusza. Większość poprzedników dzisiejszego kościoła (konsekrowanego w 1978 r.) strawił pożar (były drewniane). Tuż za świątynią i starym młynem wodnym miniemy most. Konary drzew w tym miejscu zaciemniają trasę spływu, przez co tworzy się malowniczy tunel, którym płyniemy do kolejnego punktu.

Magnuszew Duży

Są tu ślady osadnictwa, m.in. z czasów średniowiecza, a także okresów lateńskiego² oraz wpływów rzymskich. Orzyc ma w tym rejonie urozmaicone brzegi, skarpy nawet do 1,5 m, zachwyca liczba drzew.

Magnuszew Mały

Gdy na trasie zobaczymy most, to znak, że dopłynęliśmy do następnego punktu spływu. To wioska w gminie Szelków, która kryje park dworski. Pochodzi on z XIX w. i ma 3,6 ha powierzchni. Jest wpisany do rejestru zabytków.

Przeradowo

Rzeka wije się wśród łąk, bardzo silnie meandruje do samego ujścia do Narwi. Na niebie wypatrujmy żurawi, czapli siwych bądź kaczek, a w wodzie – szczupaków. Końcowy etap wycieczki jest dobrym miejscem dla wędkarzy, którzy chętnie tutaj łowią drapieżniki na spining.

¹ http://www.ploniawy-bramura.pl/135-nazwy_miejscowosci.html

² Kultura celtycka 400 lat p.n.e. do początku naszej ery.