Mazowsze serce Polski nr 4/18

Maria Grzegorzewska – twórczyni pedagogiki specjalnej w Polsce

2018.04.18 07:00 , aktualizacja: 2018.04.18 10:55

Autor: Agnieszka Bogucka, Wprowadzenie: Paweł Burlewicz

Pedagog siedząca przy stole z książkami Maria Grzegorzewska (fot....

W cyklu portretów „Sercem Mazowszanin” przedstawiać będziemy wybitne postaci związane z naszym regionem. Na początek pionierka pedagogiki, której działania zapewniły wielu ludziom lepsze życie.

 

Młoda nauczycielka zapisuje się na kurs matematyczno-przyrodniczy prowadzony przez Ludwika Krzywickiego, twórcę polskiej socjologii. Nawiązuje współpracę z wybitnymi działaczami społecznymi: Heleną Radlińską (twórczynią pedagogiki społecznej), Stefanią Sempołowską (działaczką oświatową, dziennikarką), Janem Władysławem Dawidem (pionierem psychologii wychowawczej) – ludźmi z kręgu najbardziej postępowej inteligencji ówczesnych czasów. Pod ich skrzydłami rozpoczyna życie poświęcone służbie społecznej.

 

Absolwentka Sorbony

W roku akademickim 1913/1914 Grzegorzewska rozpoczyna studia w Brukseli, na Międzynarodowym Fakultecie Pedologicznym, stworzonym przez wybitną polską psycholog i pedagog – Józefę Joteyko. Zgłębia tam tajniki pedagogiki, psychologii, fizjologii, psychofizjologii, psychopedagogiki. Studia psychologiczne kontynuuje na paryskiej Sorbonie.

 

W 1919 r. wraca do Polski i rozpoczyna pracę w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego jako referent ds. szkolnictwa specjalnego. „Praca była niełatwa. Przede wszystkim nie było zrozumienia potrzeby takich szkół i trzeba było prowadzić szeroką akcję uświadamiającą – jeździć, przekonywać, pisać artykuły i broszury”1.

 

W pionierskiej dziedzinie

W lipcu 1922 r. Grzegorzewska staje na czele nowo powstałego Państwowego Instytutu Pedagogiki Specjalnej (dalej PIPS) w Warszawie. „Trzeba pamiętać, że stało się to po ponad 120 latach zaborów, w kraju, w którym powszechną praktyką było trzymanie niepełnosprawnych w skrajnej izolacji, cierpieniu, bez możliwości rozwojowych, a pedagogiką specjalną zajmował się jedynie pionierski Instytut Głuchoniemych i Ociemniałych. I oto kobieta – w czasach tak jeszcze bardzo patriarchalnych – w ciągu trzech lat organizuje placówkę naukowo-dydaktyczną w randze instytutu państwowego, w dziedzinie niemal w kraju nieznanej”2.

 

„Szerokość myślenia, humanistyczną, holistyczną perspektywę Grzegorzewska łączyła z niezwykle praktycznym widzeniem spraw. Nigdy nie zabierała się za decyzje w sprawach metod edukacji, nie sprawdziwszy, jaka jest sytuacja – rodzinna, ekonomiczna, zdrowotna dziecka, czy przypadkiem nie jest głodne lub chore. Dopiero wtedy zajmowała się jego rozwojem, gdy zadbała wcześniej o zaspokojenie jego podstawowych potrzeb, powrót poczucia bezpieczeństwa i dobrej formy”3.

 

Po wojnie kierowała Instytutem Pedagogiki Specjalnej, dzisiejszej Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej.

 

1 Przemysław Radwański „Muzeum Marii Grzegorzewskiej i Akademii Pedagogiki Specjalnej”, www.aps.edu.pl (dostęp 28 marca 2018 r.).

2 Tamże.

3 Tamże.

 

---

KALENDARIUM ŻYCIA MARII GRZEGORZEWSKIEJ

  • 18.04.1888 We wsi Wołucza koło Rawy Mazowieckiej przychodzi na świat
  • 1917 Doktorat na Sorbonie
  • 1919 Wraca do Polski i zajmuje się organizacją szkół specjalnych 
  • 1922 Z jej inicjatywy rozpoczyna działalność Państwowy Instytut Pedagogiki Specjalnej
  • 1939–1945 Działa w konspiracji, pomaga Żydom, bierze udział w Powstaniu Warszawskim jako członek służby sanitarnej
  • 1958–1960 Obejmuje Katedrę Pedagogiki Specjalnej UW, pierwszej takiej jednostki w Polsce
  • 6.05.1967 Umiera na atak serca

Liczba wyświetleń: 559

powrót