Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu wzbogaciło kolekcję obrazów swojego patrona o kolejne dzieło. To „Portret Karola Potkańskiego”, na który Samorząd Województwa Mazowieckiego przeznaczył 389 tys. zł.

 

– Myślę, że obrazy Jacka Malczewskiego powinny trafiać do „domu”, do radomskiego muzeum, w którym jest już 47 płócien tego artysty – mówił wicemarszałek Rafał Rajkowski podczas przekazania dzieła samorządowej placówce.

Zakopiańska elita

Dzieło przedstawia dalekiego kuzyna i przyjaciela artysty, taternika i etnografa zasłużonego dla polskiej nauki. Jego rodzice: Edward i Aniela z Malczewskich, zmarli dość wcześnie, a wychowaniem chłopca zajęła się babka Karolina z Bukowieckich Malczewska. Karol otrzymał staranne wykształcenie, zwieńczeniem kariery naukowej był tytuł profesora historii krajów austriackich Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz członkostwo Akademii Umiejętności (1904). Zajmował się głównie badaniem stosunków społeczno-gospodarczych średniowiecza, zarówno w Polsce, jak i na całej Słowiańszczyźnie.

Był gorącym entuzjastą gór i góralszczyzny. Do Zakopanego przyjeżdżał już jako nastolatek, na turnusy lecznicze (chorował na płuca). Z upływem lat nawiązał kontakty z całą zakopiańską elitą intelektualną. Jako mężczyzna robił wielkie wrażenie na kobietach: zwłaszcza jego głos i elegancki wygląd. Był raczej typem samotnika, miał pewnego rodzaju szlachetność charakteru – określano go mianem „arystokraty ducha”. Wśród jego znajomych byli m.in. Tytus i Ludwik Chałubińscy, Stanisław Witkiewicz, Leon Wyczółkowski. Zaliczany jest do grona najwybitniejszych taterników końca XIX w. Był jednym z pionierów taternictwa zimowego – dokonał pierwszego zimowego wejścia na Krzyżne, potem na Kasprowy Wierch i Czerwone Wierchy. 

Mazowiecka perełka

Portret przez lata znajdował się w kolekcji rodziny Sienkiewiczów.

– Potkański był prywatnym nauczycielem syna Henryka Sienkiewicza i prawdopodobnie artysta podarował obraz swojemu dawnemu wychowankowi – zwraca uwagę kierowniczka działu sztuki dawnej radomskiego muzeum, Paulina Szymalak-Bugajska.

W połowie lat 90. XIX w. utracił cały majątek i znalazł się w fatalnej sytuacji finansowej, a przy tym był zbyt dumny i ambitny, żeby przyjąć od kogoś pomoc finansową. Już wtedy był ciężko chory, bardzo pragnął śmierci. Podobno jego dekadencja miała wpływ na powstanie obrazu „Melancholia” Jacka Malczewskiego. Portret powstał rok przed śmiercią Potkańskiego, który zmarł w wieku 55 lat na anemię złośliwą. Potkański z obrazu Malczewskiego ubrany jest w tradycyjny brązowy garnitur. W tle widać drzewa i wiejską drogę. Bohater obrazu ukazany jest w typowej dla twórczości Malczewskiego, specyficznej bezczasowości, zamyśleniu.

– Namalowany w 1906 r. portret to świetna kompozycja. Praca pochodzi z najlepszego okresu w twórczości Malczewskiego. To dla nas niezwykle cenny nabytek – podsumował Leszek Ruszczyk, p.o. dyrektora Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu.