Nowe nasadzenia, wspólne dojazdy, a także odejście od palenia węglem? Mazowsze i Warszawa sięgają po jeden z najcięższych kalibrów w walce z zanieczyszczonym powietrzem.

Gdyby wprowadzić zakaz spalania paliw stałych w Warszawie, wysokie wskaźniki zanieczyszczenia znacznie by spadły. I – co najważniejsze – zmniejszyłaby się liczba osób narażonych na skażenie pyłem PM2,5 i jego konsekwencje: zamiast 1,6 mln wyniosłaby tylko 13 tys. osób! By tak było, ogrzewanie paliwami stałymi musiałoby być zastąpione w połowie ogrzewaniem z sieci centralnego ogrzewania i gazowym1.

Węglowi mówimy żegnaj

O tym, że Warszawa powinna stopniowo odchodzić od palenia węglem jednogłośnie zapowiedzieli członek zarządu województwa Elżbieta Lanc i prezydent stolicy Rafał Trzaskowski. I poszli krok dalej. Podczas III Kongresu Czystego Powietrza podpisali deklarację współpracy, która dotyczy poprawy jakości powietrza. Zapowiadają w niej m.in. ścisłą współpracę nad zaostrzeniem przepisów uchwały antysmogowej. Oba samorządy chcą nie tylko położyć nacisk na efektywność egzekwowania jej zapisów. Planują też akcje informacyjno-edukacyjne na temat zagrożeń wynikających z zanieczyszczeń powietrza.

– Spalania węgla nie można zakazać z dnia na dzień. Wprowadzenie tak znaczącego zaostrzenia postanowień uchwały musi być dobrze przemyślane i racjonalnie realizowane. Cieszy nas deklaracja Warszawy o gotowości do zmian. My, jako samorząd Mazowsza, deklarujemy pomoc organizacyjną, ale też finansową w ramach środków unijnych oraz z budżetu województwa – podkreśla członek zarządu województwa Elżbieta Lanc.

Prezydent stolicy dodaje, że walka o czyste powietrze to priorytet.

– Chcemy wyeliminować węgiel używany w indywidualnych źródłach ogrzewania oraz wprowadzić zakaz palenia w kominkach i innych urządzeniach niebędących głównymi źródłami ciepła w dniach z prognozowanym przekroczeniem normy jakości powietrza – zaznacza Rafał Trzaskowski.

I przekonuje, że przepisy będzie można wdrożyć pod koniec 2023 r.

– Ale już dziś mamy atrakcyjny program dotacyjny do ekologicznych źródeł ogrzewania. Warszawiacy, którzy w tym roku złożą wniosek do miasta o dofinansowanie likwidacji starego pieca, mogą liczyć na 100 proc. pokrycia kosztów inwestycji.

Dotacje na czyste powietrze

Samorząd Województwa Mazowieckiego po raz drugi uruchomił swój autorski program wsparcia ochrony powietrza. W tym roku na Mazowiecki Instrument Wsparcia Ochrony Powietrza radni przeznaczyli 10 mln zł. Tegoroczny nabór ruszył 2 marca i potrwa do końca miesiąca. W 2019 r. samorządy wnioskowały m.in. o wsparcie zakupu narzędzi i urządzeń do kontroli palenisk domowych, systemów informowania o jakości powietrza, oczyszczaczy powietrza w budynkach użyteczności publicznej czy tworzenie terenów zielonych. W sumie dofinansowano 103 zadania. W tym roku program zapewnia jeszcze więcej: wsparcie dotacjami do 100 proc. kosztów kwalifikowanych zadań związanych z inwentaryzacją źródeł ciepła (nie więcej niż 200 tys. zł). Gminy będą mogły również ubiegać się o refundację do 50 proc. kosztów kwalifikowanych w przypadku pozostałych zadań służących poprawie jakości powietrza (maksymalnie 200 tys. zł).

Szansa na oszczędność i czystość

Ruszył też kolejny konkurs o fundusze europejskie na poprawę efektywności energetycznej budynków publicznych. W puli jest aż 17 mln zł, a wsparcie dla jednego projektu może wynieść maksymalnie nawet 4 mln zł. Stawką jest szansa na zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza, ale też niższe koszty energii. Beneficjenci zawalczą o wsparcie m.in. na roboty i materiały budowlane, dostawy, prace termomodernizacyjne, a także montażowe czy instalacyjne. Pomoc finansowa z UE obejmie również koszty usunięcia zbędnych barier architektonicznych.

O unijne dofinansowanie mogą się ubiegać m.in.: samorządy, ich związki i stowarzyszenia, samorządowe jednostki organizacyjne posiadające osobowość prawną, podmioty medyczne mające kontrakt z NFZ, instytucje kultury, szkoły wyższe, spółdzielnie mieszkaniowe, wspólnoty mieszkaniowe, TBS-y, kościoły i związki wyznaniowe, a także organizacje pozarządowe. Konkurs potrwa do 6 maja br.  Ze środków RPO WM 2014–2020 w ramach pięciu dotychczasowych konkursów z zakresu efektywności energetycznej dofinansowano 156 projektów kwotą ponad 320 mln zł.

1 Analizy przeprowadzono na zlecenie Samorządu Województwa Mazowieckiego przez Biuro Studiów i Pomiarów Proekologicznych EKOMETRIA Sp. z o.o. w Gdańsku.

POLICZĄ WSZYSTKIE KOPCIUCHY NA MAZOWSZU

Trwają konsultacje społeczne Programu ochrony powietrza. To dokument, który wyznacza cele w ochronie powietrza na Mazowszu na najbliższe lata. Musi być ambitny, bo do 2026 r. Mazowsze ma czas na naprawę jakości powietrza. Pierwszym krokiem ma być inwentaryzacja wszystkich kopciuchów w województwie. Na 260 mazowieckich gmin tylko 19 proc. przeprowadziło inwentaryzację źródeł niskiej emisji, 27 proc. planuje jej przeprowadzenie, a 4 proc. uzależnia inwentaryzację od pozyskania środków. Pozostałe gminy odpowiedziały, że nie mają w planach inwentaryzacji.