Do rozpałki – świerk, jako opał – buk albo brzoza, a technicznie – warto dowiedzieć się, czym jest tzw. palenie kroczące. O czym jeszcze pamiętać, by nie truć siebie i sąsiadów?

Światowy rekord w bezdechu statycznym wynosi 11 minut i 35 sekund i ustanowił go Stéphane Mifsud w 2009 r. Wynik ten udało się podwoić (…), lecz Tom Sietas – który go ustanowił – przed zanurzeniem oddychał czystym tlenem”¹.

Uzależnieni od tlenu

Przeciętnie jednak bez tlenu nasz organizm jest w stanie wytrzymać 3 minuty. Po tym czasie zaczynają zachodzić nieodwracalne zmiany w mózgu. Niezaprzeczalne, wszyscy jesteśmy zależni od tlenu. Paradoksalnie powietrze, którym oddychamy, jest dla nas zagrożeniem! I sami sobie na to zapracowaliśmy… Można utrzymywać, że na niekorzyść działają olbrzymie przedsiębiorstwa czy rosnąca liczba aut na ulicach. Ale winę za ten stan rzeczy ponosi również każdy, kto bezrefleksyjnie wrzuca do pieca, co popadnie i do tego byle jak. Efekty widać zwłaszcza w okresie grzewczym (głównie w bezwietrzne dni). I wcale nie trzeba specjalistycznych urządzeń do monitoringu powietrza, by stwierdzić, że normy są znacznie przekroczone.

Co robić, by się nie truć? Oczywiście możemy unikać bądź ograniczać przebywanie na zewnątrz, zrezygnować z wysiłku fizycznego na otwartej przestrzeni, a przy przemieszczaniu się, na twarz naciągnąć maseczki. Ale czy o to chodzi? To rozwiązania prowizoryczne. Jest za to kilka prostych zasad, których warto się trzymać, by swoim działaniem nie dokładać środowisku smogu.

Dracena kontra smog

Zalecana jest przede wszystkim wymiana kotłów na nowe, a tam, gdzie to możliwe, zmiana również nośnika energii na bardziej ekologiczny, np. gaz albo zastosowanie alternatywnych źródeł energii, np. pomp ciepła. Często, analizując domowy budżet, nie traktujemy tego zakupu jako artykułu pierwszej potrzeby. Trzeba wygospodarować środki, ale też mieć wiedzę, 
na jakie rozwiązanie postawić. Zanim więc wyposażymy się w jedno i drugie, spróbujmy chociaż wprowadzić w nawyk kilka czynności, którymi – bez dodatkowych nakładów finansowych – sporo możemy zmienić. Nie tylko ograniczymy emisję szkodliwych spalin (nawet o połowę!), ale też zaoszczędzimy około 30 proc. środków dotychczas inwestowanych w ogrzewanie. Rozważmy też naturalne filtry powietrza (w oczyszczaniu  może pomóc, np. dracena).

Kto musi wymienić piec?

Łatwo to sprawdzić – informacja o klasie kotła znajduje się na jego tabliczce znamionowej oraz w instrukcji obsługi. Jeśli nie znajdziemy ich tutaj, kocioł nie spełnia kryteriów żadnej z klas. Podczas zakupu kotła o tym, czy ma on odpowiedni certyfikat i jest zgodny z wymaganiami uchwały antysmogowej, możemy upewnić się u sprzedawcy lub producenta. Pamiętajmy, że urządzenia piątej klasy wg normy PN-EN 303-5:2012 nie  zawsze  są zgodne z ekoprojektem (ecodesign), ale ci, którzy uruchomili takie kotły przed dniem wejścia w życie uchwały (11 listopada 2017 r.), mogą korzystać z nich do końca ich żywotności. Natomiast urządzenia pozaklasowe powinny zostać wymienione do końca 2022 r., a urządzenia trzeciej i czwartej klasy – do końca 2027 r.

Skąd dofinansowanie?

Pierwszym miejscem, które powinniśmy odwiedzić, szukając wsparcia dotyczącego wymiany źródeł ciepła, jest lokalny samorząd, czyli urząd gminy bądź miasta. To one są głównymi redystrybutorami środków przyznawanych przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (WFOŚiGW) czy samorząd województwa. Możemy też zwrócić się do doradcy energetycznego działającego przy NFOŚiGW. Zasady dofinansowania programów zmieniają się okresowo. Warto śledzić na bieżąco strony internetowe instytucji krajowych oraz wojewódzkich związanych z ochroną środowiska (np. NFOŚiGW, WFOŚiGW, Funduszu Termomodernizacji i Remontów, Banku Ochrony Środowiska). Aktualnie w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata 2014–2020, opracowano harmonogram naboru wniosków konkursowych na rok 2018 m.in. o dofinansowanie wymiany urządzeń grzewczych. Szczegóły na www.funduszedlamazowsza.eu.

Oto garść praktycznych porad jak zaoszczędzić na ogrzewaniu:

• wybieraj dobrej   jakości paliwo:
  • węgiel kamienny,
  • biomasę drzewną,
  • drewno sezonowane (wiosną i latem z zapewnionym dostępem do powietrza, a jesienią i zimą zabezpieczonym przed wilgocią, opadami deszczu czy śniegu),
  • do rozpalania używaj drewna drzew iglastych (głównie świerku, bo pozostałe gatunki są bardzo smoliste), a do palenia – liściastych (np. buku, brzozy, dębu, grabu),
• unikaj:
  • mułów i flotokoncentratów węglowych,
  • mieszanek z ich wykorzystaniem,
  • węgla brunatnego oraz paliw stałych z jego wykorzystaniem,
  • węgla kamiennego w postaci sypkiej o uziarnieniu 0–3 mm,
  • paliwa zawierającego biomasę o wilgotności w stanie roboczym powyżej 20 proc. (np. mokre drewno).
• kupując opał,  poproś sprzedaw cę o dokument  dostawy wyr bów węglowych potwierdzający ich nabycie i przeznaczenie,nigdy nie spalaj butelek plastikowych, torebek, starych ubrań ani żadnych innych odpadów.
• zwróć uwagę na sposób  rozpalania – wydobywający się dym oznacza, że powinieneś zmienić swoją taktykę, stosuj metodę palenia od góry – to świetny sposób, by nie kopcić i oszczędniej ogrzewać.
• dbaj o instalację:
  • stosuj paliwa odpowiednie do rodzaju urządzenia, które posiadasz,
  • przeprowadzaj regularne czyszczenie urządzeń grzewczych i przewodów kominowych,
  • zapewnij odpowiednią wentylację kotłowni.
• zadbaj o naturalne  filtry powietrza – świetne w oczyszczaniu w domu są np. palma areka, wężownica, dracena, skrzydłokwiat czy filodendron pnący, natomiast w ogrodzie w walce ze smogiem pomogą m.in. jałowiec chiński, cis pośredni, sosna czarna, choina kanadyjska i świerk kłujący, ale też wiąz i lipa.
• edukuj,  przestrzegaj przed negatywnym wpływem – często nieświadomych działań czy przyzwyczajeń, ucz sąsiadów i bliskich zasad walki z zanieczyszczeniami, daj dobry przykład – od każdego z nas zależy, jakie będzie nasze otoczenie – oddychasz tym, czym palisz…
• masz wpływ na ilość rakotwórczych związków chemicznych, popiołu czy sadzy, które składają się na smog.

Jak palić?

• Metoda palenia od góry

Pozwala dopalić dym, czyli ogrzewać taniej i czyściej nawet starym piecem/kotłem. To zwykle najlepszy, ale nie jedyny sposób, by nie kopcić. Dużą poprawę daje już dokładanie paliwa inaczej.

• Małe porcje

Dokładamy częściej, ale mniejsze porcje (by nie zdusić płomieni)

• Od boku

Najpierw przegarniamy żar na jedną stronę rusztu, a potem obok żaru ładujemy paliwo

• Od góry

Układamy dzienną porcję paliwa, a na wierzchu rozpałkę (po rozpaleniu nic nie dokładamy)