Stało się! Po kilku latach analiz, prac i starań, Mazowsze wreszcie jest podzielone.  Statystycznie, nie administracyjnie. To olbrzymi sukces! Decyzja ta pozwoli województwu  korzystać z funduszy unijnych po 2020 r. 

O podział województwa na dwie jednostki statystyczne zabiegał marszałek Adam Struzik, Sejmik Województwa Mazowieckiego oraz posłowie i samorządowcy z regionu. Wniosek o uruchomienie procedury opracowany pod koniec 2015 r. przez rząd Ewy Kopacz, ostatecznie udało się złożyć w lutym 2016 r.

Jedno województwo, dwie jednostki statystyczne

Zmiany podziału na jednostki statystyczne objęły dziewięć państw członkowskich. Mogły one polegać na weryfikacji liczby jednostek lub ich granic, bez zmiany liczby. Polskę objęły obydwa typy. Na poziomie NUTS 2 województwo mazowieckie podzielono na dwie jednostki statystyczne – regiony: Warszawski stołeczny i Mazowiecki regionalny.

Na poziomie NUTS 1 zmiana polega na:

• utworzeniu nowej jednostki obejmującej samo województwo mazowieckie – makroregionu województwo mazowieckie,
• zmianie granic dotychczasowych regionów centralnego i wschodniego – makroregion centralny w nowych granicach obejmuje województwo łódzkie i świętokrzyskie, a makroregion wschodni – województwo podlaskie, lubelskie i podkarpackie,
• wprowadzeniu nowej nazwy tego poziomu – makroregiony (dotychczasowa nazwa to regiony).

Konsekwencją tej zmiany jest też modyfikacja podziałów na pozostałych płaszczyznach. Liczba jednostek poziomu NUTS 1 w Polsce wzrosła z sześciu do siedmiu, a poziomu NUTS 3 – z 72 do 73. Zmiany obowiązują od 2018 r. Dotyczą wszystkich państw członkowskich UE i będą miały wpływ na podział funduszy europejskich w kolejnej perspektywie budżetowej.

– To ważny moment dla wszystkich mieszkańców Mazowsza. Daje nam szansę na dalsze korzystanie ze środków unijnych. Od stycznia UE, patrząc na Mazowsze, widzi dwa odrębne obszary wsparcia. Rozumie, że inne potrzeby mają stolica i okoliczne powiaty, a inne – reszta województwa. Stawka była bardzo wysoka. Statystyczne bogacenie się Mazowsza, w dużej mierze poprzez potencjał stolicy, mogło doprowadzić do radykalnego zmniejszenia środków unijnych dla naszego regionu. Rozwiązaniem była zmiana podziału statystycznego. I właśnie o to zabiegaliśmy już od kilku lat – podkreśla marszałek Adam Struzik.

Będą pieniądze?

Unijne środki na rozwój przysługują regionom na poziomie NUTS 2, których PKB na 1 mieszkańca jest niższy niż 75 proc. średniej dla Wspólnoty. Starania o nowy podział w województwie mazowieckim marszałek podjął w 2008 r. Już wtedy przewidywał możliwość przekroczenia wyznaczonego progu. I miał rację. Zakwalifikowanie Mazowsza do grupy regionów lepiej rozwiniętych, miało oznaczać, że w przyszłej perspektywie przypadłaby nam połowa środków z lat 2007–2013.

To dzięki aktywności marszałka województwo mazowieckie otrzyma środki po 2020 r. By zawalczyć o możliwość otrzymania większych środków dla Mazowsza, prowadził on w Brukseli aktywny lobbing – w Parlamencie Europejskim, Komisji Europejskiej, a zwłaszcza w Europejskim Komitecie Regionów. Rozmawiał i wymieniał się doświadczeniami. Jako stały członek prezydium Europejskiego Komitetu Regionów, wielokrotnie występował na forum. Inicjował dyskusje, wprowadzał tę problematykę pod obrady Komitetu, a zwłaszcza Komisji Spójności Terytorialnej i Budżetu (COTER).

– Podział statystyczny województwa ułatwia kwestię pozyskiwania środków europejskich po 2020 r. Niezwykle ważne jest, że Samorząd Województwa Mazowieckiego nie przespał swojej szansy, bo wiemy, że w Polsce są inne regiony, które też chciałyby się podzielić statystycznie przed nową perspektywą, ale niestety jest już za późno. Na Mazowszu to się udało. To nasz ogromny sukces. Można powiedzieć, że jesteśmy gotowi do rozpoczęcia nowej perspektywy – zwraca uwagę Marcin Wajda, dyrektor Departamentu Rozwoju Regionalnego i Funduszy Europejskich UMWM.

Bogaci, ale biedni

Jak wynika z danych Europejskiego Urzędu Statystycznego, w okresie 2007–2015 Mazowsze było jednym z najszybciej rozwijających się regionów Unii Europejskiej pod względem PKB na głowę mieszkańca i jednocześnie najbogatszym polskim regionem (109 proc. średniej unijnej). Niestety przy bogatej Warszawie (148 proc. średniej unijnej) reszta Mazowsza wypada słabo (60 proc. średniej). W efekcie plasuje się wśród najsłabszych gospodarczo regionów UE.

Podział funduszy europejskich pomiędzy poszczególne kraje i ich regiony jest dość skomplikowany, ale jedna zasada jest prosta – im biedniejszy region, tym większa szansa na duże pieniądze. Natomiast jeżeli dany region stanie się wyraźnie bogatszy, wtedy w kolejnej perspektywie dostaje mniej. Skorzysta zatem słabiej rozwinięta część Mazowsza, zdecydowanie odstająca od bogatej stolicy. Nie oznacza to jednak, że Warszawa i otaczające ją powiaty stracą możliwość korzystania z funduszy europejskich.

Zyskają wszyscy

W następnej perspektywie finansowej, po 2020 r., będą realizowane na Mazowszu dwa regionalne programy operacyjne. Do stolicy trafiają pieniądze z Funduszu Spójności na duże inwestycje infrastrukturalne, ale także środki z EFRR i EFS. Nie będzie dylematu, czy podejmowane działania powinny silnie wspierać samą Warszawę, czy koncentrować się na mniej zamożnych obszarach województwa.  

– Jest jeszcze jeden atut tego rozwiązania. Doprowadzenie do podziału statystycznego Mazowsza powinno raz na zawsze zamknąć dyskusje na temat szkodliwego podziału administracyjnego. Przypomnijmy, że to właśnie potencjalna utrata środków unijnych była podstawowym argumentem inicjatorów tego typu pomysłów. Jak widać, ciężka praca, determinacja i solidne argumenty wygrywają ze szkodliwym populizmem. Dziękuję wszystkim, którzy zaangażowali się w tę sprawę – podsumowuje marszałek Adam Struzik.

Podzielmy się zdaniem

Jesteś zainteresowany środkami unijnymi po roku 2020?

Chcesz podzielić się oczekiwaniami, co do przyszłych programów/funduszy polityki spójności? Napotkałeś trudności w realizacji aktualnych przedsięwzięć? Masz pomysł, co należałoby zmienić/uprościć? Weź udział w konsultacjach nowej perspektywy finansowej. Wypełnij ankietę udostępnioną m.in. na stronie www.mazovia.pl (Komunikaty). Odpowiedzi udzielone w kwestionariuszach Komisja Europejska uwzględni podczas opracowywania wieloletnich ram finansowych na okres po 2020 r.

Konsultacje trwają do 8 marca.