W Lesie Bródnowskim, na terenie warszawskiego osiedla Bródno Podgrodzie w dzielnicy Targówek, widoczny jest po dziś dzień zabytek poprzedzający założenie miasta.

W czasach, gdy Piastowie dopiero budowali zręby państwa polskiego, nad rzeką Brodnią funkcjonowała niewielka plemienna społeczność. Wzniosła tutaj gród, który jest najstarszym tego rodzaju zabytkiem w granicach dzisiejszej metropolii. W ramach projektu finansowanego przez m.st. Warszawa udało się cyfrowo odtworzyć wioskę sprzed tysiąca lat.

Bezpieczne schronienie

Ośrodek, który powstał w końcu IX lub początkach X w., to najwcześniej datowana średniowieczna osada na terenie współczesnej Warszawy. Wyznacza ona początek ciągłości osadniczej dla tego obszaru. Niewielka plemienna społeczność zamieszkująca ten obszar żyła przez długi czas w nieufortyfikowanej, rozciągającej się na rozległej przestrzeni wiosce. Wskutek rosnących zagrożeń w drugiej połowie X lub w początkach XI w. wzniesiono gród. Nie był on zamieszkały – służył jedynie za schronienie w razie zagrożenia. Jego budowa wymagała od budowniczych doświadczenia i wielkiego nakładu pracy – wał miał wewnątrz drewnianą konstrukcję, w niższych partiach przekładkową, w wyższych skrzyniową, z zewnątrz był zaś oblepiony gliną. Fortyfikacje spłonęły w I połowie XI w., co może mieć związek z ekspansją państwa Piastów lub dramatycznymi wydarzeniami prowadzącymi do upadku ich monarchii – zbrojnymi interwencjami sąsiadów, pogańskimi buntami i krwawymi wojnami wewnętrznymi. Bródnowska osada jednak nie spłonęła, a jej ludność nadal żyła na tym obszarze, teraz już w obrębie odbudowywanej państwowości.

Jak żyli dawni Mazowszanie?

Na stanowisku Bródno Stare rozpoznano ślady obecności licznych rzemiosł. Historyczni mieszkańcy wytapiali tu żelazo z lokalnej rudy darniowej i odlewali przedmioty z metali kolorowych. W tak zwanym budynku z podcieniem (lub chacie kołodzieja) znaleziono najstarsze w Polsce szprychowe koło od wozu – mieścił się tu prawdopodobnie warsztat obróbki drewna i poroża. Wśród zabytków znalazły się również naczynia ceramiczne oraz liczne przęśliki związane z tkactwem. Znaleziono tu różnorodne nasiona roślin uprawnych i leśnych, a także kości zwierzyny hodowlanej i łownej, rozpoznano metody przechowywania wspólnego pożywienia. Znaleziska importowanych przedmiotów świadczą z kolei o utrzymywaniu przez lokalną społeczność kontaktów handlowych z odległymi regionami, w tym z Rusią. Ciekawe są teorie na temat odżywiania stołecznych przodków, bo choć produkcja niczym się nie wyróżniała, to ich dieta była bogata.

Cyfrowe średniowiecze

Podstawą do komputerowej rekonstrukcji najstarszego grodu na terenie stolicy była bogata dokumentacja wykopaliskowa powstała w wyniku wielu dziesięcioleci badań, które na tym stanowisku prowadzili pracownicy Państwowego Muzeum Archeologicznego (placówka samorządu Mazowsza). Prace te wyjaśniły wiele szczegółów dotyczących warunków życia ówczesnych mieszkańców Mazowsza. Wygląd bródnowskiego ośrodka odtworzono za pomocą oprogramowania 3D, a finalnym efektem projektu jest animacja cyfrowa.

Film jest dostępny online na stronie: https://youtu.be/CD4gdfnIOW4

Z dodatkowymi informacjami na temat projektu można się zapoznać na stronie autora, który jest archeologiem i grafikiem: https://3d4history.com/pl/rekonstrukcja-grodu-brodno-stare.