Zagrał mnóstwo ról teatralnych i filmowych. Niezależnie od tego, czy pierwszoplanowe, czy epizodyczne, kreacje Wacława Kowalskiego zawsze były niezwykle wyraziste i zapadające w pamięć.

Urodził się 2 maja 1916 r. w Gżatsku (Rosja), dokąd zesłano jego rodzinę w czasie I wojny światowej. Po zakończeniu wojny Kowalscy osiedlili się we wsi Gnojno (województwo lubelskie), gdzie przyszły aktor i jego trzy siostry spędzili dzieciństwo i młodość. Ojciec prowadził kuźnię, a matka zajmowała się szyciem. Beztroskę dorastania chłopca zmąciły dwa tragiczne wydarzenia – śmierć ojca i siostry. Wiktor Kowalski zmarł w 1929 r. w wyniku powikłań po operacji oka, a 12-letnia siostra Józia utopiła się w Bugu.

W 1937 r. przyszły aktor ukończył seminarium nauczycielskie i rozpoczął pracę w Instytucie Pedagogiki Specjalnej. Ten etap dorosłości przerwała II wojna światowa – Wacław Kowalski został zmobilizowany, walczył w kampanii wrześniowej, potem działał w partyzantce. W 1943 r. ożenił się ze Stanisławą Osikowską, 3 lata później na świat przyszedł pierwszy syn pary – Jan.

Rola życia

Marzył o karierze śpiewaka operowego, dlatego po wojnie rozpoczął studia w łódzkim konserwatorium, a w wolnych chwilach statystował w Teatrze Wojska Polskiego. Tam wypatrzył go sam Leon Schiller i obsadził w niewielkiej roli. Niedoszły baryton zadebiutował w 1946 r. w słynnych „Zakazanych piosenkach” Leonarda Buczkowskiego. Występował na deskach łódzkich teatrów, zdał eksternistycznie egzamin zawodowy. Pojawił się w pierwszym polskim filmie kolorowym „Przygoda na Mariensztacie” (1953) tego samego reżysera. W 1955 r. Kowalski dostaje angaż do stołecznego Teatru Klasycznego i razem z rodziną przenosi się do podwarszawskiego Brwinowa. Tam też przychodzi na świat drugi syn pary – Maciej. W latach 60. aktor miał już pokaźny dorobek sceniczny i ekranowy, ale rola życia miała dopiero nadejść. Pojawiła się razem z Sylwestrem Chęcińskim, reżyserem kultowej trylogii o losach dwóch kresowych rodzin: Pawlaków i Kargulów. „– Wydaje się, że od początku wolał film od teatru – mówi o ojcu Jan Bartłomiej Kowalski. – Lubił ten moment przed ujęciem, pełną koncentrację, skupienie przed kolejnym klapsem, a potem nagłą eksplozję przed kamerą. Powtarzał, że to zupełnie co innego niż gra w teatrze”¹. Aktor fenomenalnie sportretował Kazimierza Pawlaka, repatrianta z Kresów, we wszystkich trzech częściach filmu: „Samych swoich”, „Nie ma mocnych” i „Kochaj albo rzuć”. Sylwester Chęciński często w wywiadach powtarzał, że „Kowalski dostał od Pana Boga polecenie, żeby tu, na ziemi, zagrał Pawlaka. I on, Kowalski, tę misję wypełnił. Do tego właśnie był przeznaczony”.

W latach 80. Andrzej Mularczyk, scenarzysta sagi o Kargulach i Pawlakach, ukończył skrypt do serialu telewizyjnego „Dom”, opowiadającego o losach mieszkańców warszawskiej kamienicy na przestrzeni lat 1945–1980. W roli dozorcy domu przy ul. Złotej 25 widział tylko jednego człowieka – Wacława Kowalskiego. Decyzja ta okazała się słuszna – aktor stworzył kolejną niezapomnianą postać, a powiedzonka filmowego Ryszarda Popiołka weszły na stałe do języka potocznego.

Koniec świata

„W 1982 r. jego młodszy syn, Maciej, popełnił samobójstwo. Kowalski winił się za tę śmierć. Uważał, że aktorstwo zabrało mu czas, który powinien poświęcić synowi, że teatr i film przesłoniły mu to, co w życiu najważniejsze – rodzinę. Odwrócił telewizor ekranem do ściany, zrezygnował z prób w teatrze, nie pojawił się na planie »Domu«. Kiedy do Brwinowa przyjechali Andrzej Mularczyk z Jerzym Janickim, scenarzyści serialu, Kowalski przyjął ich, ale nie dał się przekonać. Odeszli z niczym, w dwunastym odcinku »Domu« zmuszeni byli Popiołka uśmiercić. (…) Nigdy już nie wyszedł na scenę, nie stanął przed kamerą”.

Zmarł w wyniku udaru 27 października 1990 r.

2 maja 1916

 przychodzi na świat w Gżatsku (dzisiejsza Rosja)

1946

debiutuje epizodem w „Zakazanych piosenkach”

1967-77

debiutuje epizodem w „Zakazanych piosenkach”

1980
kreuje niezapomnianego dozorcę w serialu „Dom”

27 października 1990
umiera w Brwinowie