Latem Sejm znowelizował ustawę o ochronie konkurencji i konsumentów. Najważniejsze zmiany dotyczące geoblokowania oraz dostępu do tajemnicy skarbowej i bankowej weszły w życie 17 września br. Pozostałe zaczną obowiązywać w styczniu 2020 r.

Najistotniejsze zmiany

Zakaz geoblokowania

Nowelizacja dostosowuje polskie prawo do unijnego rozporządzenia dotyczącego nieuzasadnionego blokowania geograficznego. Zakazuje ono przedsiębiorcom dyskryminowania klientów z powodu przynależności państwowej, miejsca zamieszkania lub prowadzenia działalności gospodarczej. W rezultacie konsumenci mają mieć równy dostęp do oferty niezależnie od kraju Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Unia Europejska, Norwegia, Islandia i Liechtenstein), z którego robią zakupy. Sprzedawca nie może z tego powodu np. odmówić im sprzedaży towaru czy odrzucić kartę płatniczą.

Wprowadzone zmiany uściślają, kto w Polsce odpowiada za egzekwowanie tych przepisów. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) ma interweniować w dwóch sytuacjach. Po pierwsze, w relacji przedsiębiorca-konsument w sprawie naruszenia zbiorowych interesów konsumentów np. gdy polski e-sklep bez pytania o zgodę, przekierowuje klientów z innych krajów na strony z ofertą w ich językach, różniących się od tej w języku polskim. Gdyby natomiast e-sklep z innego kraju UE blokował polskich konsumentów, UOKiK może interweniować poprzez Consumer Protection Cooperation (CPC). Po drugie, w relacji przedsiębiorca-przedsiębiorca urząd może wszcząć postępowanie antymonopolowe, gdy powstanie podejrzenie, że geoblokowanie ogranicza konkurencję. Zarówno w tym przypadku, jak i za naruszenie zbiorowych interesów konsumentów UOKiK może nakładać kary finansowe do 10 proc. obrotów przedsiębiorcy z poprzedniego roku. W pozostałych sytuacjach, np. odszkodowań w indywidualnych sprawach konsumentów, spory rozstrzygać będą sądy powszechne.

Przepisy przewidują też pomoc dla konsumentów dyskryminowanych przez zagraniczne sklepy. Będzie jej udzielać Punkt Kontaktowy ds. ADR/ODR, który działa przy UOKiK. Nadal będzie można tam uzyskać także porady związane z polubownym rozwiązywaniem sporów. W transgranicznych sporach indywidualnych pomaga również Europejskie Centrum Konsumenckie. Pomoc centrum jest bezpłatna.

Dostęp do tajemnicy bankowej i skarbowej

Prezes UOKiK zyskuje dostęp do tajemnicy skarbowej. Będzie mógł z niego korzystać podczas postępowań w zakresie ochrony konkurencji i konsumentów oraz nieuczciwego wykorzystywania przewagi kontraktowej. Ułatwi mu to szacowanie i nakładanie kar za naruszenia. Ich wysokość jest uzależniona od obrotów firmy z poprzedniego roku.

Nowelizacja rozszerza też uprawnienia prezesa UOKiK do korzystania z tajemnicy bankowej. Miał już do niej dostęp przy postępowaniach dotyczących ochrony konsumentów i konkurencji oraz pomocy publicznej. Po zmianach – co ważne dla rolników - obejmie także sprawy z zakresu nieuczciwego wykorzystywania przewagi kontraktowej. Analiza danych uzyskanych z banków pomoże np. ustalić, czy między dostawcą produktów rolnych a przetwórcą lub sklepem istnieje dysproporcja majątkowa.

Poprawi się również współpraca między UOKiK a Komisją Nadzoru Finansowego. Urząd będzie mógł się z nią dzielić informacjami uzyskanymi podczas postępowań. Pozwoli to skuteczniej walczyć z łamaniem prawa przez firmy z branży finansowej.

Bardziej elastyczna struktura urzędu

UOKiK nadal będzie się składał z centrali, delegatur oraz laboratoriów. Prezes urzędu uzyska jednak większą elastyczność przy przydzielaniu im zadań.

Zmieni się również skład Krajowej Rady Rzeczników Konsumentów, organu doradczego działającego przy UOKiK. Do tej pory tworzyło ją 9 rzeczników – po jednym z terenu każdej dotychczasowej delegatury. Po zmianach każde województwo ma mieć w radzie swojego przedstawiciela – w sumie będzie ich tam 16.

Więcej informacji