W UE trwają cały czas prace nad nowym budżetem, z którego będzie można korzystać po 2020 r. Województwa ruszają do kolejnego etapu walki o pieniądze na swoje przyszłe programy operacyjne. Mazowsze liczy na zmiany uwzględniające nowy podział statystyczny. Nie ustają zabiegi o to, by w nowej perspektywie finansowej UE traktować te dwie części Mazowsza w odrębny sposób. Marszałek Adam Struzik i prezydent Rafał Trzaskowski zwracali dziś uwagę na to, że powinien powstać jeden regionalny program operacyjny, w którym będą dwa komponenty. Czas, by europosłowie i rząd zadbali o rozsądne uwzględnienie istniejącego podziału w najnowszym budżecie.

W maju 2018 r. Komisja Europejska zaprezentowała projekt wieloletnich ram finansowych na lata 2021-2027 oraz podstawowych rozporządzeń regulujących politykę spójności. Rozpoczął się wówczas proces negocjacji, zgłaszania uwag – m.in. w ramach Komitetu Regionów. Już wtedy marszałek Adam Struzik, który jest członkiem KR, zwracał uwagę na to, że przy podziale środków i ustalaniu zasad na lata 2021-2027 w przypadku Mazowsza powinno uwzględniać się już nowy podział statystyczny na dwa wewnętrzne regiony (obowiązujący od stycznia 2018 r.). Tylko w ten sposób można wykorzystać szansę regionu na większe wsparcie. Eurostat w lutym tego roku przedstawił dane na temat rozwoju regionów w UE. W prezentowanych informacjach pojawiały się już odrębnie dane dla regionów warszawskiego stołecznego i mazowieckiego regionalnego. Jak widać, są więc podstawy do tworzenia osobnych zasad przydzielania unijnych środków. Radni Mazowsza w ubiegłym tygodniu apelowali do rządu RP o rozpoczęcie negocjacji z władzami unijnymi w tej sprawie. Czas, by starania samorządu poparli w Brukseli przedstawiciele rządu i europosłowie.

Głos samorządów o nowej perspektywie unijnej

Granice województwa nie zmieniły się. Warszawa jest też nadal stolicą regionu. Współpraca miasta z otaczającymi ją powiatami trwa od lat – m.in. w ramach obecnego programu operacyjnego tzw. obszar metropolitalny realizuje z unijnych środków Zintegrowane Inwestycje Terytorialne.

– Takie myślenie powinno przyświecać nadal korzystaniu z unijnego wsparcia. Tylko jeden spójny program rozwiąże wyzwania infrastrukturalne, jakie wciąż przed nami stoją – zarówno przy wykorzystaniu środków europejskich, jak i krajowych np. w transporcie, w szczególności na terenie przy granicach obu naszych wewnętrznych regionów – zaznaczał marszałek Adam Struzik.

Podczas forum wyraźnie wybrzmiał apel o uwzględnienie głosu samorządów w procesie przygotowania Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego oraz programowania przyszłej perspektywy finansowej UE. Wszystko po to, aby skierować interwencję rządową czy unijną tam, gdzie jest ona faktycznie potrzebna.

– My, samorządowcy współtworzący metropolię warszawską, chcemy współpracować i brać współodpowiedzialność za rozwój swojego regionu. Chcemy angażować się na każdym etapie powstawania dokumentów strategicznych i operacyjnych dla nowej perspektywy finansowej Unii Europejskiej w oparciu o realny i rozsądny harmonogram – mówił Rafał Trzaskowski, prezydent Warszawy. – Apelujemy o uwzględnienie w projekcie Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego działań wspierających rozwój miast wojewódzkich i ich obszarów metropolitalnych – dodał.

Jeden program – jedno podejście

W trakcie konferencji marszałek województwa Adam Struzik i prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski podpisali Stanowisko w sprawie wspólnego programu operacyjnego dla województwa mazowieckiego obejmującego regiony warszawski stołeczny i mazowiecki regionalny. Dokument pokazuje gotowość samorządów na nową perspektywę unijną, a przede wszystkim wspólny apel o wzięcie głosu samorządów pod uwagę. Szczególnie podkreślone jest, że podział Mazowsza na odrębne jednostki NUTS-2 jest podziałem statystycznym, a Mazowsze nadal pozostaje jednym regionem administracyjnym. Zmiany mają być widoczne jedynie w działaniach stworzonych odrębnie dla każdego z regionów: warszawskiego stołecznego i mazowieckiego regionalnego. Chodzi o optymalne wykorzystanie środków unijnych, by zmniejszyć zróżnicowanie w warunkach życia w regionie. Dzięki temu fundusze unijne będą rozdzielone z jeszcze dokładniejszym uwzględnieniem lokalnych potrzeb. Jeden program z dwoma komponentami odpowiadającymi dwóm NUTS-2 nadal oznacza wspólne projekty partnerskie.

Część Mazowsza do Polski Wschodniej

Z ostatnich danych Eurostatu widać wyraźnie, że wartość PKB na 1 mieszkańca w nowym regionie warszawskim stołecznym stanowiła w 2017 r. już 152 proc. średniej UE, podczas gdy w mazowieckim regionalnym jedynie 59 proc. Dysproporcja pomiędzy obiema częściami województwa jest największą w kraju i jedną z największych w Europie. Część województwa mazowieckiego w rzeczywistości kwalifikuje się do najbiedniejszych, a nie najbogatszych części kraju i Europy. Dlatego radni województwa apelowali ostatnio również o objęcie regionu mazowieckiego regionalnego Programem Operacyjnym Polska Wschodnia (PO PW). Wskaźniki PKB na mieszkańca w wybranych podregionach, objętych programem Polska Wschodnia, są wyższe niż np. w podregionie radomskim, który w 2016 r. osiągnął jedynie 67,8 proc. w stosunku do średniej krajowej, podczas gdy podregion olsztyński – 80,2 proc., białostocki – 82,1 proc., lubelski – 92,1 proc., a kielecki – 67 proc. Wszystkie wymienione podregiony objęte są wsparciem w ramach PO PW.

– Nigdy nie uda się zmniejszyć dysproporcji między Warszawą a resztą województwa, jeśli region nie będzie mógł otrzymywać dodatkowego wsparcia, podobnego do tego, które mają Podlasie, Lubelszczyzna, Warmia i Mazury czy Kielecczyzna – podsumowywał wicemarszałek Wiesław Raboszuk.

Metropolia warszawska sprawnie wykorzystuje środki UE

Już w bieżącym wieloletnim budżecie unijnym przeznaczono specjalną pulę pieniędzy na Zintegrowane Inwestycje Terytorialne, które samorządy metropolii warszawskiej chętnie wykorzystują w kształtowaniu ważnych dla mieszkańców aspektów życia, takich jak transport publiczny, edukacja czy rozwój gospodarczy. Fundusze te umożliwiają także ściślejszą współpracę Warszawy i gmin aglomeracji maksymalnie wykorzystującą ich potencjał i atuty. W ramach Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych metropolii warszawskiej samorządy podpisały umowy na dofinansowanie unijne na kwotę ponad 590 mln zł. Za te pieniądze powstają m.in. drogi rowerowe i parkingi P+R, miejsca w żłobkach. Dzięki wspólnemu wdrażaniu Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych przedstawiciele gmin warszawskiej metropolii poznali się, nauczyli się ze sobą współpracować i nawzajem słuchać i sprawnie administrować.

Metropolia warszawska ma plan działania

M.st. Warszawa jest gotowe do podjęcia roli lidera regionu warszawskiego stołecznego.

– Już w zeszłym roku utworzyliśmy w gronie wszystkich gmin i powiatów metropolii „Plan działań strategicznych dla metropolii warszawskiej”, w którym nakreśliliśmy priorytetowe cele rozwoju – mówi Michał Olszewski, zastępca prezydenta m.st. Warszawy. – W toku prac programowych nad nową perspektywą finansową Unii Europejskiej będziemy je konfrontować w zakresie możliwości wsparcia ze środków europejskich, licząc się z tym, że nie wszystkie założenia będą mogły być sfinansowane z funduszy UE – dodaje.

Plan działań strategicznych dla metropolii warszawskiej będzie przydatną pomocą w strategicznych decyzjach oraz w codziennych działaniach budujących metropolię w równowadze. Cele określone w „Planie działań strategicznych dla metropolii warszawskiej” to: rozwijanie inteligentnej, zintegrowanej sieci transportu zbiorowego i sieci drogowej, stworzenie „zielonej metropolii”,  zbudowanie atrakcyjnej oferty spędzania czasu wolnego, tworzenie warunków do rozwijania przedsiębiorczości oraz lokowania inwestycji, zapewnienie nowoczesnych usług społecznych.