Normy jakościowe dla paliw stałych powinny być skutecznym narzędziem w walce o czyste powietrze. Tymczasem ministerstwo energii proponuje zmiany, które dopuszczą do obrotu węgiel bardzo niskiej jakości. Rząd przeprowadził konsultacje, które trwały tylko pięć dni. Takiemu traktowaniu poważnego tematu jakości powietrza sprzeciwiają się radni województwa mazowieckiego.

– Samorządy starają się walczyć ze smogiem, ale jak to robić, gdy ministerstwo energii zamiast poprawiać przepisy, je psuje! – zaznacza marszałek Adam Struzik. Mowa o zaproponowanych przez ministerstwo energii – znacznie gorszych niż dotychczasowe normach na węgiel i inne paliwa.

Radni województwa zwracają uwagę na to, że konsultowany właśnie przez ministra energii projekt rozporządzenia w sprawie wymagań jakościowych dla paliw stałych w proponowanym kształcie nie tylko nie poprawi jakości powietrza w Polsce, ale wręcz je pogorszy. Rozporządzenie dopuści do obrotu węgiel bardzo niskiej jakości, o wysokiej zawartości siarki, popiołu oraz wilgoci.

– Ministerstwo energii konsultuje w ciągu pięciu dni – co już jest samo w sobie zdumiewające i oburzające – konsultuje, ale tylko ze spółkami węglowymi, instytutem górniczym i związkami zawodowymi górników  rozporządzenie dotyczące jakości paliw. Zmiany są wbrew uchwałom antysmogowym przyjmowanym dotychczas przez sejmiki – zwraca uwagę marszałek. – To oznacza, że mimo zakazów, które w naszych uchwałach antysmogowych są zawarte, w obrocie będą najgorsze gatunki paliw stałych, muły poflotacyjne, miały i właściwie cała nasza walka o dobre powietrze bierze w łeb. Dlatego przyjęliśmy stanowisko w tej sprawie. Jesteśmy zdecydowanie przeciwni zapisom z tego rozporządzenia. Tam muszą być zaostrzone normy i wskazane paliwo dobrej jakości.

Zaproponowane normy umożliwią dalszą sprzedaż odpadów węglowych, czyli mułów i flotokoncentratów węglowych. To zupełne zaprzeczenie znowelizowanej w lipcu tego roku ustawy o monitorowaniu i kontroli jakości paliw. Nadal w obrocie pozostanie paliwo niskiej jakości, które nie powinno być sprzedawane indywidualnym odbiorcom.

„Wejście w życie przepisów w takim kształcie nie spowoduje w żadnym stopniu poprawy jakości powietrza w Polsce. Nadal w obrocie pozostanie paliwo niskiej jakości, które nie powinno być sprzedawane indywidualnym odbiorcom” – czytamy w stanowisku przyjętym przez radnych, którzy apelują do rządu o zaprzestanie procedowania kluczowego dla jakości paliw stałych rozporządzenia w takim kształcie „gdyż jest to próba usankcjonowania obrotu paliwami najgorszej jakości, która z walką o czyste powietrze nie ma nic wspólnego”.

– Bulwersujące jest nie tylko to, że ustanawia się prawo, które jest sprzeczne z innymi przepisami, ale też sposób traktowania samorządów i strony społecznej w tej sytuacji. Nie dość, że odbiera im się możliwość walki ze smogiem, to nawet nie przekazuje się im tak kluczowego aktu prawnego do konsultacji – podkreśla marszałek Adam Struzik.

Warto podkreślić, że minister energii przekazał prośbę o uwagi do zmian w rozporządzeniach tylko do podmiotów takich jak spółki węglowe, Główny Instytut Górnictwa czy związki zawodowe. Na ewentualne uwagi dał zaledwie pięć dni. Nie skierował niestety dokumentu do konsultacji ani z samorządami, ani z organizacjami zajmującymi się ochroną powietrza.

Dla łatwej oceny jakości zakupionego węgla samorząd Mazowsza proponuje m.in. wprowadzenie systemu certyfikacji i kontroli. Chodzi tu nie tylko o interes konsumentów, ale również o zapewnienie, że na rynku nie sprzedaje się węgla złej jakości. Wprowadzenie klas węgla umożliwi odbiorcom końcowym łatwą ocenę jakości zakupionego paliwa. Istotne jest również to, że w wielu gminach dofinansowuje się wymianę źródeł ogrzewania (również na kotły węglowe).

Zgodnie z rozporządzeniem w sprzedaży pozostanie węgiel o bardzo wysokiej zawartości siarki, popiołu i wilgoci. Przy spalaniu paliw o parametrach wskazanych w rozporządzeniu w nowoczesnych kotłach nie będą dotrzymane standardy emisyjne określone dla tych urządzeń. Wprowadzenie standardów zalecanych przez akredytowane laboratoria pozwoliłoby na dotrzymanie standardów emisyjnych określonych dla nowoczesnych kotłów (wartości podane w rozporządzeniu kilkakrotnie przekraczają wartości optymalne w tym obszarze).  Niezwykle ważna jest też jakość techniczna węgla – brak zdefiniowania zawartości podziarna w przedłożonym przez resort energii projekcie dokumentu pozwala na mieszanie miału z odpadem węglowym (flotokoncentrat i muł). Jest to sprzeczne z ustawą o monitorowaniu i kontroli jakości paliw.

 „Uchwała antysmogowa” w pigułce

Sejmik, w październiku 2017 r., jednogłośnie przyjął uchwałę dotyczącą wprowadzenia na obszarze województwa mazowieckiego ograniczeń i zakazów w obszarze eksploatacji instalacji, w których następuje spalanie paliw – zwaną popularnie „uchwałą antysmogową”. Ideą jest zapewnienie czystego powietrza mieszkańcom Mazowsza przez wprowadzenie ograniczeń i zakazów w stosowaniu instalacji grzewczych i paliw.

Jakie ograniczenia i zakazy uchwała wprowadza:

•           od dnia wejścia w życie uchwały wszystkie nowe instalacje (piece, kominki i kotły) muszą spełniać wymagania minimalnych norm emisji zanieczyszczeń do powietrza (ekoprojekt),

•           od 1 lipca 2018 r. nie wolno spalać mułów i flotokoncentratów węglowych oraz mieszanek produkowanych z ich wykorzystaniem, węgla brunatnego oraz paliw stałych produkowanych z ich wykorzystaniem, węgla kamiennego w postaci sypkiej o uziarnieniu 0-3 mm oraz paliw zawierających biomasę (np. drewno, pellet) o wilgotności w stanie roboczym powyżej 20 proc.,

•           do końca 2022 r. trzeba będzie wymienić kominki niespełniające wymogów ekoprojektu oraz kotły na węgiel lub drewno, które nie spełniają wymogów dla klas 3, 4 lub 5 wg normy PN-EN 303-5:2012,

•           do końca 2027 r. trzeba będzie wymienić kotły na węgiel lub drewno klasy 3 lub 4 wg normy PN-EN 303-5:2012.