Trwają cały czas prace nad nowymi programami wsparcia unijnego dla województw. Władzom Mazowsza udało się na tym etapie wynegocjować na kolejne lata ponad 3,3 mld euro. Jest już propozycja przyszłego regionalnego programu operacyjnego. Stawia on zgodnie z wytycznymi UE przede wszystkim na wsparcie rozwoju gospodarki dokonaniami nauki oraz na ochronę środowiska. Jest jednak szansa na inwestycje drogowe czy w służbę zdrowia. Poza tym nowe RPO to także działania z zakresu zmniejszania bezrobocia czy wychodzenia z ubóstwa.

Warszawa wraz z sąsiadującymi gminami tworzy na mocy porozumienia Warszawski Obszar Funkcjonalny. Ten ponadadministracyjny układ jest niezwykle ważny z punktu widzenia nowego RPO, w którym będzie narzędzie zwane ZIT (Zintegrowane Inwestycje Terytorialne). Pozwoli to gminom podejść do pewnych inwestycji w sposób ponadsamorządowy – np. przy projektach drogowych.

Podstawą tworzenia przyszłego RPO są prace nad kontraktem terytorialnym zawieranym między samorządem województwa a Rządem. Regionalne spotkania to kolejny etap konsultacji nad tymi dokumentami. Wśród głównych inwestycji w Warszawie i okolicach wskazanych w projektach planu zagospodarowania przestrzennego oraz kontraktu terytorialnego są budowy tras obwodowych – obwodnicy śródmiejskiej, obwodnicy miejskiej oraz małej obwodnicy Warszawy. Wiąże się to przede wszystkim z modernizacją, przebudową i rozbudową dróg wojewódzkich nr 631, 632, 719 oraz 721.

Do dokumentów jako priorytetowa została wpisana również rozbudowa połączeń szynowych – w tym budowa II i III linia metra, a także budowa elementów infrastruktury kolejowej, które pozwolą na sprawne rozdzielenie ruchu pociągów aglomeracyjnych od pociągów dalekobieżnych.

Ważna jest również poprawa dostępności komunikacyjnej portu Warszawa-Modlin. Niezbędne inwestycje to budowa bocznicy od stacji Modlin do lotniska (wraz z budową stacji kolejowej w bezpośrednim sąsiedztwie terminala). W przypadku transportu drogowego – istotne są przebudowa drogi krajowej nr 62 na odcinku Serock – Modlin wraz z budową obwodnicy portu oraz budowa drogi nr 632 Warszawa – Nieporęt – Wieliszew. Tereny wokół lotniska mogą tworzyć strefę ekonomiczną, dlatego kładzie się nacisk na kształtowanie rozwoju działalności pozalotniskowej portu. Plany obejmują m.in. powstanie terminala towarowego oraz parku technologicznego w sąsiedztwie portu.

Istotne dla Warszawy i okolic są nie tylko budowa infrastruktury przeciwpowodziowej i urządzeń wodnych, ale także ograniczanie użytkowania na obszarach narażonych na powodzie oraz uwzględnianie map ryzyka powodziowego i map zarządzania ryzykiem powodziowym sporządzanych obecnie przez Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej.

Poza tym z punktu widzenia mieszkańców niezwykle ważna jest jakość życia w tak dużej aglomeracji. Potrzebne jest zatem wdrażanie jednolitych i jasnych zasad zagospodarowania przestrzeni. Pozwala to zmniejszyć presję urbanizacyjną na obszary chronione i ograniczyć zabudowę w miejscach słabo wyposażonych w infrastrukturę. W myśl takich założeń był tworzony plan zagospodarowania przestrzennego.

Jak będzie wyglądać RPO WM 2014-20

Mazowsze nie jest już traktowane jako region słabiej rozwinięty. Siłą rzeczy może liczyć na mniejsze wsparcie z UE. Udało się jednak wynegocjować kwotę ok. 3,3 mld euro. Do programu operacyjnego (na poziomie województwa) trafi ponad ok. 1,9 mld euro, zaś o kolejnych ok. 1,4 mld euro (z funduszy strukturalnych EFS i EFRR) beneficjenci z Mazowsza będą mogli ubiegać się w programach krajowych.

Zmianą jest też zakres samego regionalnego programu operacyjnego. Będzie łączył w sobie inwestycje, które do tej pory były w dwóch programach (RPO i POKL). Czyli na Mazowszu powstanie jeden program operacyjny, w którym znajdą się środki z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) i Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS). W jednym programie będą więc tzw. projekty twarde i miękkie.

Zgodnie z wytycznymi Komisji Europejskiej wsparciem finansowym mają być objęte przede wszystkim działania związane z pobudzaniem gospodarki, zastosowaniem dokonań naukowych w biznesie i wspieraniem przedsiębiorców. Unia Europejska mocno stawia nadal na odnawialne źródła energii.

Poziom dofinansowania będzie sięgał maksymalnie 80 proc. (dotychczas mogło to być 85 proc.). Poza tym duża część projektów ma być realizowana nie w oparciu o dotacje, ale na bazie finansowania zwrotnego, czyli pożyczek. Już teraz część inwestycji (np. rewitalizacja miast i projekty związane z ekonomią energetyczną) powstaje w ramach takiego wsparcia. Na Mazowszu funkcjonują już inicjatywy JESSICA i JEREMIE.

O wyborze projektu będzie w pewnej mierze decydować ich zgodność z inteligentnymi specjalizacjami. Każde z województw miało je wskazać dla swojego regionu. Nie są to sztuczne twory, ale wskazówki, na co stawiać w potencjale gospodarczym i intelektualnym – tak, by rozwijać mazowiecką innowacyjność. – nie tylko w kontekście wykorzystania środków unijnych.

Nowością są również ZIT i RIT, czyli Zintegrowane Inwestycje Terytorialne (Warszawa z obszarem metropolitalnym) i stworzony na ich wzór Regionalny Instrument Terytorialny (indywidualnie dopasowany do każdego z subregionów – Radomia, Ciechanowa, Płocka, Ostrołęki i Siedlec). Mają to być narzędzia, które pozwolą podejść do pewnych inwestycji w sposób ponadsamorządowy. Są takie obszary, w których liczy się porozumienie między samorządami i wspólna inicjatywa – np. przy projekcie kanalizacyjnym czy drogowym przebiegającym przez kilka gmin. Pozwoli to elastycznie i indywidualnie (czyli z punktu widzenia danego subregionu) podchodzić do projektów.

Beneficjenci będą decydowali, czy startują ze swoim projektem w otartych konkursach, czy starają się o dofinansowanie w ramach ZIT / RIT.

Poza tym z Funduszu Spójności powinny być finansowane inwestycje związane z gospodarką odpadami, wsparcie rozwoju odnawialnych źródeł energii, a także budowy regionalnego systemu zarządzania energią i mediami (smart grid).

Wszelkie podejmowane działania muszą być adekwatne do realnych potrzeb regionu. Zostały one wskazane w zaktualizowanej Strategii Rozwoju Województwa Mazowieckiego, a ich diagnoza oparta jest m.in. na wynikach konsultacji społecznych prowadzonych już od 2011 r. w całym województwie. Drugim dokumentem, który wyznacza politykę regionalną jest Strategia Europy 2020. Jej ustalenia mają swoje odzwierciedlenie w Planie Zagospodarowania Przestrzennego i w Kontrakcie Terytorialnym. Wszystkie te dokumenty mają wpływ na ostateczny kształt Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2014-2020.