Około stu najważniejszych polskich filmów ostatnich lat powstawało właśnie na Mazowszu. Mazowieckie zabytki, krajobrazy, miasta i miasteczka były planami największych polskich produkcji i filmów, które dziś można zaliczyć do klasyki polskiego kina, ale także najpopularniejszych komedii i seriali. Pierwszy klaps filmowy na planie „Ogniem i Mieczem” padł w październiku 1997 r. w skansenie w Sierpcu. W lipcu 1998 r. także tutaj rozpoczęły się zdjęcia do filmu ,,Pan Tadeusz’’. Samorząd województwa zlecił analizę potencjału filmowego całego Mazowsza. Już w tym roku na jego podstawie powstaną filmowe szlaki turystyczne. Będzie to pierwsza taka inicjatywa w kraju. Partnerem merytorycznym projektu jest Mazowiecka Regionalna Organizacja Turystyczna, analizę wykonała firma landbrand.

– Filmowe szlaki turystyczne pokażą Mazowsze w zupełnie inny sposób niż do tej pory. Będziemy promować te miejsca i zabytki, które znamy z licznych filmów czy seriali. Ich piękno i wyjątkowość docenili reżyserzy i scenarzyści, teraz będą je mogli poznać także turyści – podkreślił Wiesław Raboszuk, Członek Zarządu Województwa Mazowieckiego.

Filmy kręcone na Mazowszu wymieniać można by długo – „Rejs”, „Pan Tadeusz”, „Ranczo”, „Ogniem i mieczem”, „Trędowata”, „CK Dezerterzy”, „Czterej pancerni i pies”, „Stawka większa niż życie”, „Europa Europa”, „Tatarak”, „Klan”, „Złotopolscy”, „1920. Bitwa Warszawska”, „Noce i dnie”, „Kariera Nikodema Dyzmy”, „Generał Nil”, „Znachor”, „Panny z Wilka”, „Brunet wieczorową porą”, „Boża Podszewka”, „Cwał”, „M jak miłość”, „Na dobre i na złe”, „Plebania”, „Czas honoru”, „Testosteron” czy „Ciało”.

Mazowsze posiada wiele atutów sprzyjających rozwojowi turystki filmowej i wykorzystaniu skojarzeń filmowych do budowania spójnego przekazu promocyjnego. Bogactwo obiektów historycznych i zabytkowych o znaczeniu kulturowym, najlepsze w kraju skanseny kultywujące architekturę oraz tradycje ludowe i szlacheckie, dobrze zachowane fortyfikacje wojenne, liczne odrestaurowane pałace i zamki – to najważniejsze z nich.

Duża liczba kręconych tu filmów, zarówno tych kultowych, jak i najnowszych seriali i komedii, umożliwia stworzenie atrakcyjnej „filmowo-serialowej” oferty turystycznej.

Aby precyzyjnie zdiagnozować ten potencjał urząd marszałkowski zlecił opracowanie diagnozy potencjału filmowego Mazowsza. Na jego podstawie już w tym roku ogłoszony zostanie otwarty konkurs dla organizacji pozarządowych na przygotowanie i realizację zaproponowanych w analizie tras turystycznych – m.in. kultowe komedie PRLu, seriale, lektury szkolne (propozycja dla szkół) czy mistrzowie kina (propozycja dla turystów ceniących największe polskie produkcje).

A jakie są najbardziej filmowe miejsca na Mazowszu? Jest ich kilkadziesiąt. Oto niektóre z nich:

Czerwińsk nad Wisłą

Czerwińsk nad Wisłą zachwycił filmowców nie tylko swoimi walorami krajobrazowymi, ale też urokliwą drewnianą zabudową. Miasteczko z „Cwału” Krzysztofa Zanussiego to widoki z Czerwińska – ulice, przedwojenne domostwa, kościół i rynek, na którym odbywa się scena kupna klaczy przez ciotkę Idalię, graną przez Maję Komorowską. W filmie „Szamanka” główna bohaterka zwana „Włoszką”, którą gra Iwona Petry, przyjeżdża do małego miasteczka, żeby odwiedzić rodziców – te sceny również kręcone były w Czerwińsku.

Glinianka

Drewniany kościół p.w. św. Wawrzyńca, pochodzący z XVIII wieku, jest parafią tytułowego ojca Mateusza z serialu „Ojciec Mateusz”. Wnętrza kościoła i jego otoczenie są miejscem zdjęć do wszystkich scen kościelnych w „Ojcu Mateuszu”. Kościół w Gliniance oraz rozległy plac przed nim „grają” w serialu „Plebania” serialową parafię o nazwie Stara Wiosna.

Jabłonna – XVIII-wieczny zespół pałacowo-parkowy w Jabłonnie.

Piękne pałacowe wnętrza grają siedzibę biskupa w serialu „Ojciec Mateusz”, udają też siedzibę Urzędu Wojewódzkiego w Lublinie w serialu „Ranczo”. Pałac jest miejscem, gdzie Napoleon odwiedza panią Walewską w filmie „Marysia i Napoleon”. W Sali Pompejańskiej rozgrywa się kilka scen będącego właśnie w produkcji filmu „Hans Kloss – Stawka większa niż śmierć” Patryka Vegi.

Jeruzal

W serialu „Ranczo” oraz filmie fabularnym „Ranczo Wilkowyje” wykorzystano naturalne plenery i wnętrza w miejscowości Jeruzal. Obok zabytkowego osiemnastowiecznego kościoła i dzwonnicy w serialuzagrało wiele innych obiektów: sklep spożywczy, przed którym bohaterowie spożywają słynne wino Mamrot, autentyczna plebania oraz salka parafialna, czyli organistówka, w której Lucy przeprowadzała lekcje języka angielskiego; szkoła, przystanek PKS, ośrodek zdrowia, domy Więcławskich i miejscowego nauczyciela Tomasza Witebskiego. Dom Hadziuka stoi przy drodze wylotowej do Mińska Mazowieckiego, na niewielkim wzniesieniu po prawej stronie. W Jeruzalu położony jest także dziewiętnastowieczny spichlerz oraz jeziorko, które zagrały

część tytułowego rancza odziedziczonego przez Lucy.

Nowa Sucha – Skansen Architektury Drewnianej Regionu Siedleckiego.

Dzięki położeniu w naturalnym środowisku – pośród bujnej przyrody, drzew, łąk i stawów – obszar skansenu posłużył jako plan filmowy dla licznych produkcji. Część z nich – chociażby „Pornografia” w reżyserii Jana Jakuba Kolskiego czy „Śluby Panieńskie” Filipa Bajona – w większości powstały na terenie skansenu. W superprodukcji Jerzego Hoffmana – „1920. Bitwa Warszawska” – na terenie skansenu powstawały sceny potyczki polskiego oddziału z Armią Czerwoną. Tutaj także stacjonowali Czerwonoarmiści i powstały sceny sądu polowego nad polskimi żołnierzami. W scenach tych wystąpili m.in. Borys Szyc oraz Adam Ferency.

Nowy Dwór Mazowiecki

Twierdza Modlin, unikalny w Polsce zespół dziewiętnastowiecznych fortyfikacji leżący w malowniczym krajobrazowo miejscu: u zbiegu Wisły i Narwi. W dawnym wojskowym spichlerzu Andrzej Wajda nakręcił ważne sceny „Pana Tadeusza”. To tutaj mieścił się filmowy Zamek Horeszków pilnowany tak skrupulatnie przez Daniela Olbrychskiego jako Gerwazego. We wnętrzu twierdzy zaaranżowano z kolei paryskie mieszkanie Adama Mickiewicza. W słynnej komedii „Kiler”, twierdza udawała więzienie: powstała tutaj scena obiadu w więzieniu. Na terenie modlińskich fortyfikacji nakręcono także większość zdjęć do kultowej komedii Janusza Majewskiego „CK Dezerterzy”. Najbardziej znanym obiektem zdjęciowym w Modlinie jest Brama Księcia Józefa Poniatowskiego. Widać ją w finałowej scenie „CK Dezerterów” – to z niej wybiegają bohaterowie na wieść o zakończeniu wojny i to przed nią przemawia do żołnierzy marszałek Piłsudski (Daniel Olbrychski) w filmie „1920. Bitwa Warszawska”.

Płock

Na ulicach Płocka (m.in. Rybaki, Mostowa, Misjonarska, Tumska) rozgrywały się sceny w kilku odcinkach „Stawki większej niż życie”, a przez most drogowo-kolejowy im. Legionów Marszałka Józefa Piłsudskiego Kloss jechał samochodem w odcinku Ściśle tajne. Zdjęcia do filmu kręcone były m.in. na Starym Rynku, Placu Narutowicza, na ulicach: Synagogalnej, Sienkiewicza, Jerozolimskiej, czy Sienkiewicza. Mało kto wie natomiast, że w zakładach Petrochemii (dzisiaj należących do Orlenu) kręcono kosmiczne sceny do filmu „Pan Kleks w kosmosie”.

Podkowa Leśna

W Podkowie Leśnej wiele obiektów zachwyciło filmowców i było miejscem realizacji licznych produkcji filmowych. W zabytkowej willi „Renata” z 1934 roku (ul. 11 Listopada 1/3) od 13 lat kręcony jest„Klan”. Willa gra serialowy dom na Sadybie, czyli rodzinne gniazdo Lubiczów.

Radziejowice

W historycznych wnętrzach pałacu, Jerzy Hoffman do filmu „Znachor” nakręcił sceny z młodym hrabią Czyńskim i jego rodzicami.

Sierpc – Skansen Muzeum Wsi Mazowieckiej

Doskonale zachowane obiekty skansenu filmowcy wykorzystują w charakterze naturalnego pleneru. Osiemnastowieczna  karczma Pohulanka zamieniła się w filmową karczmę Jankiela na planie filmu„Pan Tadeusz”. Aż 19 dni zdjęciowych spędziła w skansenie ekipa filmowa Jerzego Hoffmana utrwalająca tutaj sceny do superprodukcji „Ogniem i Mieczem”. Tutaj filmowano scenę opustoszałej wsi ukraińskiej i przejazd konny Bohuna.

Zalew Zegrzyński

To właśnie na zalewie nagrano słynną scenę rozmowy Maklakiewicza i Himilsbacha o polskim kinie: ,,A w filmie polskim, proszę pana, to jest tak: nuda... Nic się nie dzieje, proszę pana. Nic. Taka, proszę pana... Dialogi niedobre... Bardzo niedobre dialogi są. W ogóle brak akcji jest. Nic się nie dzieje.” Nocą parostatek z filmu „Rejs” cumował nad brzegiem Zalewu w porcie Pilawa w Nieporęcie.