Zaginione dzieło wielkiego radomianina Jacka Malczewskiego odzyskano dzięki pasji historyk sztuki Pauliny Szymalak-Bugajskiej. Kierowniczce Działu Sztuki Dawnej prowadzonego przez Samorząd Województwa Mazowieckiego muzeum w Radomiu podziękował Minister Kultury i Dziedzictwa narodowego.

Paulina Szymalak-Bugajska, historyk sztuki prowadzonego przez samorząd Mazowsza Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu, odegrała niebagatelną rolę w odzyskaniu dzieła. To ona rozpoznała obraz.

Utracone dzieła sztuki

Po upadku Powstania Warszawskiego w 1944 r. wiele ze znajdujących się jeszcze w obrębie miasta zbiorów skradziono lub po prostu zniszczono. Niektóre wywieziono do składnic na Dolnym Śląsku, w Austrii i Niemczech.

Jak odnaleziono dzieło?

Losy dzieła Malczewskiego pozostawały nieznane do listopada 2019 r. Wówczas to obraz wystawiono na sprzedaż w domu aukcyjnym Roseberys w Londynie. Wcześniej, w 1997 r. dzieło zostało zakupione na licytacji w domu aukcyjnym Christie’s w Nowym Jorku. Dotychczasowy posiadacz dzieła Kevin McCormack zgodził się dobrowolnie i bezwarunkowo zwrócić obraz Polsce. Za ten gest, rzadko spotykany w praktyce restytucyjnej, został uhonorowany dyplomem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Historia obrazu

Obraz „Przy fortepianie” ma charakter prywatny i ukazuje rodzinne życie Malczewskich w Radomiu. Przedstawia siostry Jacka Malczewskiego – Helenę i Bronisławę – w trakcie lektury i muzykowania. Prawdopodobnie ze względu na ten osobisty charakter dzieła znajdowało się ono w kolekcji rodzinnej Heleny Karczewskiej (sportretowanej jednej z sióstr artysty). Obraz nie był też prezentowany na żadnej z licznych wystaw tego wybitnego malarza, o czym świadczy brak stosownych adnotacji w katalogach wystaw monograficznych.

Jest to pierwszy odzyskany obraz tego wybitnego polskiego artysty. Nadal poszukiwanych jest ponad 70 obrazów autorstwa Jacka Malczewskiego będących polskimi stratami wojennymi. Najbardziej znane wśród nich to: „Autoportret” z około 1910 r., „Portret Juliusza Hermana i dr Brzezińskiego” z 1886 r., czy „Portret Xawerego Branickiego” z 1908 r.