W środę 27 maja, w 30. rocznicę wyborów roku 1990, które symbolicznie rozpoczęły najnowszą historię polskiej samorządności, obchodzimy Dzień Samorządu Terytorialnego. Ze względu na epidemię koronawirusa, jako wspólnoty samorządowe, nie możemy się spotkać na ogólnopolskich obchodach, ale możemy wspólnie świętować lokalnie. 

Konferencja prasowa w Senacie RP

W Senacie RP z tej okazji odbyła się 26 maja uroczysta konferencja prasowa. Na zaproszenie marszałka Senatu prof. Tomasza Grodzkiego w spotkaniu udział wzięli przedstawiciele samorządów wszystkich szczebli: senator RP, prezes Związku Miast Polskich Zygmunt Frankiewicz; prezydent m.st. Warszawy Rafał Trzaskowski; Marszałek Województwa Mazowieckiego i wiceprezes Związku Województw RP Adam Struzik; przewodniczący Związku Gmin Wiejskich RP Mirosław Lech; wójt Gminy Izabelin Dorota Zmarzlak; prezes Unii Metropolii Polskich Tadeusz Truskolaski; prezes zarządu Unii Miasteczek Polskich Artur Tusiński; przedstawiciel Związku Powiatów Polskich Rudolf Borusiewicz; przedstawiciel Związku Województw RP Jakub Mielczarek.

– 27 maja 1990 r. odbyły się w Polsce pierwsze w pełni demokratyczne wybory. Brałem w nich udział, a później we wszystkich wyborach samorządowych. Ta rocznica ma więc dla mnie szczególny wymiar – podkreśla marszałek województwa mazowieckiego Adam Struzik. – I mówię również o tym w kontekście tych wyborów, które są przed nami. Można powiedzieć, że były trzy milowe kroki w rozwoju Rzeczpospolitej. Pierwszy – to oczywiście reforma samorządowa w 1990 r., drugi to wprowadzenie dwóch kategorii samorządu w 1998 r. – samorządu powiatowego i samorządu wojewódzkiego. I wreszcie 1 maja 2004 r., czyli wejście Polski do Unii Europejskiej. Samorządy odegrały olbrzymią rolę w absorpcji środków europejskich, w tych przemianach, które miały miejsce w każdej gminie, w każdym powiecie, w każdym województwie. Warto sobie dziś uświadomić, że po zapłaceniu składki ten pozytywny przepływ środków z Unii Europejskiej to jest 118 miliardów euro. To są pieniądze zainwestowane w naszą mikrostrukturę, szkoły, domy kultury, w szpitale, autostrady i wiele innych obszarów. Chciałbym szczególnie podkreślić olbrzymią rolę, jaką samorządy wszystkich kategorii odegrały w tym awansie cywilizacyjnym i w absorpcji środków europejskich. Mówię to też w kontekście pewnego sceptycyzmu, który się pojawia w głosach niektórych polityków. Samorządność jest immanentną cechą Unii Europejskiej. My budujemy wspólnoty, od sołectwa, od dzielnicy, przez gminę, powiat, województwo, po wspólnotę narodową. I wreszcie tę największą Wspólnotę Europejską, której jesteśmy członkiem. Więc świętując, pamiętajmy właśnie o tych ważnych krokach milowych w rozwoju naszej ojczyzny – dodaje marszałek.

Mimo ograniczeń, uczcijmy pierwsze, w pełni wolne wybory

Wybory 27 maja 1990 były pierwszymi w pełni wolnymi wyborami w powojennej historii Polski – nie ograniczały ich żadne dodatkowe warunki, jak w przypadku kluczowych wyborów 4 czerwca 1989 roku. Miały też miejsce jeszcze przed pierwszymi powszechnymi wyborami prezydenckimi. Były więc nie tylko ważnym wydarzeniem w historii polskich samorządów, ale też kluczowym z perspektywy demokratycznej transformacji po roku 1989 i upadku komunizmu.

– W tym roku przypada 30. rocznica tego ważnego wydarzenia. Chcieliśmy uczcić ją w sposób szczególny. Ale nie zakładaliśmy, że będzie to oznaczało obchody w czasach pandemii! – mówi Rafał Trzaskowski, prezydent m.st. Warszawy. – Mimo ograniczeń, uczcijmy w naszych miastach, miejscowościach i wsiach pierwsze w pełni wolne wybory samorządowe z 1990 r. Uczcimy tę rocznicę głównie zdalnie, ale jednak wspólnie. Ta wspólnota i solidarność to nasz największy kapitał. Na tym fundamencie zbudowaliśmy 30 lat naszych wspólnych sukcesów, na nim budujmy naszą przyszłość.

30 lat samorządności to trzy dekady ogromnej pracy mieszkańców i samorządowców, to wielka lekcja samodzielnego decydowania o naszym najbliższym otoczeniu. 27 maja 1990 r. odbyły się wybory, które zmieniły Polskę. Od tego czasu, wspólnie z mieszkańcami naszych małych ojczyzn, budujemy miasta i miejscowości. Tworzymy społeczeństwo obywatelskie, na co dzień pracujemy z organizacjami pozarządowymi, razem z obywatelami rozwijamy systemy współpracy i współzarządzania. 30-lecie polskiej samorządności to zatem okazja, aby podsumować, co się przez ten czas udało. 

Wspólne, choć lokalne obchody

Z okazji 30-lecia odrodzenia polskiej samorządności zaplanowane były wystawy, eksperckie debaty, warsztaty i wycieczki edukacyjne. Jednak w czasie stanu epidemicznego miasta i wsie organizują obchody w nowej formule. 

Epidemia sprawiła, że z wielu planowanych aktywności samorządy musiały zrezygnować, wiele przenieść do sieci, a jeszcze kolejne przeprowadzać w warunkach nadzwyczajnych – w maseczkach, rękawiczkach, zachowując dwumetrowe odstępy.