Rząd odcina Senat od Polaków za granicą? Na sejmowej Komisji Finansów Publicznych 30 stycznia zgłoszono poprawkę do ustawy budżetowej w 2020 r. Mówi ona o odebraniu Senatowi środków przeznaczonych na opiekę nad Polonią i Polakami za granicą. Oznaczałoby to koniec wsparcia Polonii przez Senat RP.

Zaniepokojony sytuacją marszałek województwa mazowieckiego Adam Struzik wystosował do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Prezesa Rady Ministrów oraz Prezydium Sejmu i Senatu RP pismo, w którym zwraca uwagę, że podjęta ze względów politycznych decyzja godzi w interesy naszych rodaków przebywających na emigracji. Zwraca też uwagę na sięgającą 1989 r. tradycję współpracy izby wyższej parlamentu z organizacjami polonijnymi i polskimi za granicą: „Otrzymywane wsparcie umożliwiało ich rozwój oraz realizowanie wartościowych przedsięwzięć edukacyjnych i kulturalnych. Pełniąc obowiązki marszałka Senatu RP III kadencji w latach 1993-1997, a także w bieżącej pracy samorządowej zdawałem i zdaję sobie sprawę z tego, jak ważne jest integrowanie społeczności polonijnej i wzmacnianie jej więzi z ojczystym krajem. Przez lata przedstawiciele Senatu RP wywiązywali się z tego zadania znakomicie. Odebranie im możliwości kontynuowania tych cennych i pożytecznych działań przynosi szkodę środowiskom polonijnym na całym świecie”.

Marszałek zaznaczył, że system finansowania opieki nad Polonią i Polakami za granicą jest gwarancją terminowego wypłacenia dotacji beneficjentom oraz zapewnienia ciągłości działania organizacji pozarządowych. „Musimy pamiętać, że realizowanie skutecznej i długofalowej polityki zagranicznej wymaga podejmowania niezależnych od interesu partyjnego decyzji” – czytamy w piśmie marszałka.

Przestaniemy wspierać Polonię?

Do tej pory środki budżetowe – pochodzące od polskiego podatnika, których dysponentem jest Kancelaria Senatu – były przeznaczane na finansowanie organizacji polonijnych i polskich za granicą, wspieranie tamtejszych przedsięwzięć edukacyjnych i kulturalnych, finansowanie mediów polskich działających poza granicami kraju oraz na wspieranie remontów szkół i Domów Polskich. Działania te były wypracowane w porozumieniu ze społecznością polonijną. Tymczasem zmieniona ustawa upoważni prezesa Rady Ministrów do opieki nad Polonią i Polakami za granicą, a innych ministrów – do zlecania zadań państwowych w tym zakresie. Są to przygotowania do przejęcia środków budżetowych przeznaczonych na Polonię, dotychczas będących w dyspozycji Senatu RP.

Rząd przejmuje senackie zadania?

Opieka Senatu nad Polonią i Polakami za granicą jest istotnym fragmentem historii polskiego parlamentaryzmu. W 2019 r. minęło 30 lat aktywności Senatu na rzecz Polonii i Polaków na świecie. Niestety, powyższa poprawka do ustawy, oznacza w praktyce zerwanie z tradycją, która sięga roku 1934, kiedy to marszałek Senatu Władysław Raczkiewicz (późniejszy prezydent emigracyjny) utworzył Światowy Związek Polaków z Zagranicy „Światpol”.

Najnowsza współpraca Senatu RP z organizacjami pozarządowymi sięga roku 1989 r. Senat od samego początku opiekował się Polonią poprzez organizacje pozarządowe. Wraz z odrodzeniem Senatu powstało Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”, które wraz z powołaną kilka lat później rządową Fundacją „Pomoc Polakom na Wschodzie” są głównymi przekaźnikami pieniędzy do środowisk polonijnych i polskich poza granicami RP. W przypadku przejęcia środków – po podpisaniu ww. ustawy – istnieje realne zagrożenie związane z nieterminowym wypłacaniem dotacji beneficjentom polonijnym.