Sejmik Województwa Mazowieckiego przyjął uchwałę antysmogową dla Mazowsza. Wskazuje ona, jakie piece i opał można używać, a które trzeba ograniczyć. Nowe przepisy będą obowiązywać po 14 dniach od ogłoszenia uchwały w Dzienniku Urzędowym Województwa Mazowieckiego.

Konsultacje społeczne

– Przyjęcie uchwały antysmogowej to krok w dobrym kierunku. Stawką jest przecież zdrowie nas wszystkich. Astma, nowotwory, choroby układu oddechowego czy krążenia to konsekwencje złego stanu powietrza. Nic więc dziwnego, że od pewnego czasu mieszkańcy i samorządy apelowały o wprowadzenie na Mazowszu takiej uchwały – zauważa wicemarszałek Wiesław Raboszuk.

Przyjęcie dokumentu poprzedziły konsultacje eksperckie i społeczne. Mieszkańcy swoje uwagi zgłaszali zarówno pisemnie, jak i ustnie, a spotkania informacyjne odbyły się we wszystkich miastach subregionalnych – Warszawie, Płocku, Radomiu, Ciechanowie, Siedlcach i Ostrołęce. Do projektu uchwały zgłoszono ponad 2,2 tys. uwag, wniosków i opinii (w większości pozytywnych). Wszystkie zostały wnikliwie przeanalizowane, a zasadne uwzględnione w projekcie uchwały.

Ze strony gmin płynęły często przeciwstawne wnioski. Niektóre samorządy apelowały o wprowadzenie bardziej restrykcyjnych rozwiązań, czyli np. całkowitego zakazu spalania węgla czy skrócenie terminów przejściowych na wymianę pieców. Inne sugerowały odroczenie zmian.

W toku prac brano pod uwagę przede wszystkim cel, jakim jest poprawa jakości powietrza na Mazowszu i związana z tym poprawa zdrowia mieszkańców. Kierowano się również zasadą proporcjonalności – osiągnięciu oczekiwanego efektu ekologicznego przy proporcjonalnie najniższych kosztach i w jak najszybszym terminie.

– Mieliśmy bardzo dużo głosów poparcia dla samej idei wprowadzenia regulacji prawnych. Spośród 314 mazowieckich samorządów jedynie 16 zaopiniowało projekt negatywnie. Oznacza to, że 95 proc. wszystkich gmin dostrzega problem złej jakości powietrza na terenie województwa i akceptuje wprowadzane regulacje – podkreśla Marcin Podgórski, dyrektor Departament Gospodarki Odpadami oraz Pozwoleń Zintegrowanych i Wodnoprawnych w UMWM.

Jakie piece?

Podjęta uchwała antysmogowa ogranicza m.in. używanie pieców, kotłów i kominków, które nie spełniają wymagań ekoprojektu. Są to normy jednolite dla całej Unii Europejskiej. Zawierają one minimalne wartości emisji zanieczyszczeń do powietrza dla kotłów oraz ogrzewaczy pomieszczeń (m.in. kominków). Wszystko po to, aby zmniejszyć zużycie paliwa i zredukować zanieczyszczenia emitowane przez przestarzałe urządzenia.

Przed zakupem pieca, warto upewnić się (u sprzedawcy bądź producenta), czy posiada on certyfikat i jest zgodny z wymaganiami ekoprojektu. Co ważne, rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z 1 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań dla kotłów na paliwo stałe, zakazuje wprowadzania do sprzedaży i użytkowania kotłów z rusztem awaryjnym. Ponadto uchwała zakazuje palenia kiepskiej jakości opałem.

Jakie zmiany nas czekają?

Uchwała wejdzie w życie po 14 dniach od ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Mazowieckiego. Wprowadza ograniczenia i zakazy, co do używanych urządzeń i paliw:

• od dnia wejścia w życie uchwały wszystkie nowe instalacje (piece, kominki i kotły) muszą spełniać wymagania ekoprojektu;

• od 1 lipca 2018 r. nie wolno spalać mułów i flotokoncentratów węglowych oraz mieszanek produkowanych z ich wykorzystaniem, węgla brunatnego oraz paliw stałych produkowanych z ich wykorzystaniem, węgla kamiennego w postaci sypkiej o uziarnieniu 0-3 mm oraz paliw zawierających biomasę o wilgotności w stanie roboczym powyżej 20 proc. (np. mokrego drewna);

  użytkownicy kotłów na węgiel lub drewno, czyli tzw. kopciuchów, które nie spełniają wymogów dla klas 3, 4 lub 5 wg normy PN-EN 303-5:2012, muszą wymienić je do końca 2022 r. na kocioł zgodny z wymogami ekoprojektu;

• użytkownicy kotłów na węgiel lub drewno klasy 3 lub 4 wg normy PN-EN 303-5:2012, muszą wymienić je do końca 2027 r., na kotły zgodne z wymogami ekoprojektu;

• użytkownicy kotłów klasy 5 wg normy PN-EN 303-5:2012 będą mogli z nich korzystać do końca ich żywotności;

• posiadacze kominków będą musieli wymienić je do końca 2022 r. na takie, które spełniają wymogi ekoprojektu lub wyposażyć je w urządzenie ograniczające emisję pyłu do wartości określonych w ekoprojekcie.

Będą kary?

Uchwała antysmogowa przewiduje możliwość skontrolowania stosowanych urządzeń grzewczych. Kontrolę mogą przeprowadzać straże miejskie i gminne, wójt, burmistrz i prezydent miasta oraz upoważnieni pracownicy urzędów miejskich i gminnych, a także policja oraz Mazowiecki Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska, a naruszający te przepisy muszą liczyć się z mandatem do 500 zł lub grzywną do 5000 zł. Na żądanie kontrolującego każdy użytkownik kotła, pieca lub kominka, zobowiązany jest do przedstawienia dokumentów potwierdzających, że stosowane przez niego urządzenie grzewcze spełnia wymagania uchwały. Dokumentem takim może być np. instrukcja użytkowania lub dokumentacja techniczna. Wymóg ten dotyczy także stosowanego paliwa. Aby potwierdzić jego jakość, użytkownik instalacji powinien posiadać odpowiedni dokument, np. fakturę zakupu paliwa lub świadectwo jakości. Dostawca węgla powinien – na żądanie klienta – przekazać mu świadectwo jakości, a klient ma prawo do informacji o sprzedawanym towarze, tj. o jego cenie, pochodzeniu czy parametrach i składzie.

Wsparcie samorządowe i unijne

Mieszkańcy Mazowsza będą mogli liczyć na wsparcie finansowe. Tylko w ramach RPO WM 2014–2020 na działania związane z ograniczaniem zanieczyszczenia powietrza, a także rozwój mobilności miejskiej zaplanowano około 111 mln euro. W poprzedniej perspektywie zrealizowano 66 projektów o wartości 325,2 mln zł, z czego dofinansowanie unijne wyniosło 164,6 mln zł. Udało się m.in.: przeprowadzić termomodernizacje kilkudziesięciu budynków publicznych. Powstały liczne instalacje solarne, zamontowano pompy ciepła, wybudowano również 6 elektrowni wiatrowych. Kolejnym źródłem wsparcia jest Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Tylko w latach 2007–2016 na zadania poprawiające jakość powietrza WFOŚiGW w Warszawie przeznaczył ponad 385 mln zł, dofinansowując tymi środkami blisko 3 tys. zadań. Dzięki tej pomocy samorządy, instytucje oraz mieszkańcy Mazowsza wykonali szereg inwestycji ograniczających emisję zanieczyszczeń do powietrza, takich jak modernizacje kotłowni czy montaż pomp ciepła. Powstały również instalacje wykorzystujące odnawialne źródła energii m.in. kolektory słoneczne czy ogniwa fotowoltaiczne.