Mikro i małe przedsiębiorstwa to stabilna część gospodarki. Pełny rozwój z pewnością zapewniłoby im większe wykorzystanie innowacyjnych rozwiązań. Jednak niechętnie po nie sięgają – tak wynika m.in. z najnowszego raportu Pekao SA. Dotyczy to Mazowsza, ale też całego kraju. Przedsiębiorcom trudno jest uchwycić samą ideę innowacyjności. Wsparciem mogą być dotacje z RPO WM 2014–2020. Urząd marszałkowski cały czas prowadzi nabór do grup roboczych, w których przedsiębiorcy mogą dowiedzieć się, jak pozyskać pieniądze na innowacyjne rozwiązania, ale też jak wpływać na rozwój badań i innowacji w regionalnej gospodarce.

Nastroje coraz lepsze

Raport Pekao SA to już piąta edycja analizy rynku mikro i małych przedsiębiorstw (mikro firmy – przedsiębiorstwa zatrudniające do 9 pracowników, małe firmy – do 49 pracowników). Wynika z niej, że w 2014 r. wyraźnie poprawiły się nastroje polskich przedsiębiorców. Był to szczególnie dobry rok dla eksporterów – ich liczba zwiększyła się do 13 proc. Respondenci oceniali warunki prowadzenia biznesu. Nadal największą barierę stanowią wysokość podatków i wysokie koszty pracy. Poza tym utrudnieniem są biurokracja i przepisy prawne.

Problemy z innowacyjnością

Raport za 2014 r. przygotowywany był przede wszystkim pod kątem wykorzystania innowacyjnych rozwiązań w firmach. Konkluzja płynąca z raportu jest taka, że w tym zakresie jest jeszcze dużo do zrobienia. W ubiegłym roku 26 proc. firm wdrożyło innowacje produktowe, a 13 proc. innowacje procesowe. Te firmy planują zwiększyć skalę działalności innowacyjnej. Niestety, duża część nadal niechętnie podchodzi do tematu.

– Przeprowadzane przez nas badania m.in. przy tworzeniu Regionalnej Strategii Innowacji są zbieżne z danymi prezentowanego dziś raportu – mówił marszałek Adam Struzik. – Ocena konkurencyjności i innowacyjności gospodarki wskazuje, że znaczna część środowiska małych przedsiębiorstw nie uświadamia sobie jeszcze konieczności zmiany w podejściu do prowadzenia swojej działalności, myślenia o przyszłości. Wprowadzanie nowych innowacyjnych rozwiązań, jako najważniejszego czynnika przewagi konkurencyjnej, wskazało zaledwie 4 proc. badanych mikro i małych przedsiębiorstw na Mazowszu. Kończące się właśnie RPO WM 2007–13 dawało możliwość dotacji na innowacje. W nowym RPO WM przede wszystkim na to kładziemy nacisk. Jest więc nadzieja, że mazowieccy przedsiębiorcy odważniej sięgną po te środki.

W ostatnim roku firmy wdrażające innowacje podejmowały się głównie: zakupu zaawansowanych technicznie środków trwałych – 12 proc. firm z Mazowsza (14 proc. w Polsce), zakupu wiedzy spoza firmy – 9 proc. na Mazowszu (10 proc. w Polsce), prowadzenia prac B+R w firmie – 11 proc. na Mazowszu (8 proc. w Polsce), na zlecenia prac B+R innej firmie – 1 proc. na Mazowszu, (1 proc. w Polsce). Na Mazowszu firmy nie zlecały żadnych prac B+R jednostce naukowej, podczas gdy w skali kraju było to 1 proc. firm. Wprowadzanie innowacji produktowych lub procesowych mogłoby się odbywać przy wsparciu finansowania z zewnątrz – zwłaszcza unijnego. Z raportu wynika jednak, że zaledwie 15 proc. firm chce korzystać z nowych programów unijnych (26 proc. małych i 15 proc. mikro). Pozostali przedsiębiorcy nie widzą potrzeby sięgania po takie wsparcie (40 proc.), nie znajdują programów, które odpowiadałyby potrzebom firmy (26 proc.), a także uważają, że procedury pozyskiwania środków unijnych są zbyt trudne (32 proc.). Duża część z nich wskazuje na bariery w postaci małej wiedzy na temat programów (16 proc.), a 32 proc. po prostu obawia się korzystania ze środków unijnych. W związku z tym aż 59 proc. przedsiębiorców deklaruje, że nie zamierza korzystać z unijnych dotacji na projekty innowacyjne. Firmy najbardziej zainteresowane są pozyskiwaniem wsparcia na zakup środków trwałych.

RPO WM 2014–2020

Unia Europejska stawia właśnie na większe wykorzystanie innowacyjnych rozwiązań w budowaniu firm, a tym samym tworzeniu gospodarki. W wynegocjowanym niedawno RPO WM na lata 2014–2020 pierwsza oś priorytetowa poświęcona jest inicjatywom wykorzystującym działalność badawczo-rozwojową w gospodarce. Również trzecia oś daje możliwość rozwoju potencjału innowacyjnego i przedsiębiorczości. Chodzi m.in. o zwiększenie aktywności B+R przedsiębiorstw. Mogą być to np. projekty dotyczące badań przemysłowych, rozwoju technologii opracowanej przez przedsiębiorcę lub nabytej, która nie została jeszcze skomercjalizowana i wykorzystana w działalności gospodarczej, a także badania realizowane samodzielnie przez przedsiębiorcę lub we współpracy z jednostką naukową. Projekty te muszą być zgodne ze Regionalną Strategią Innowacji dla Mazowsza, zwłaszcza ze wskazanymi w niej obszarami inteligentnych specjalizacji. Niezwykle istotne jest zbudowanie relacji między przedsiębiorcami, administracją i instytucjami otoczenia biznesu. Pomocne są przy tym prace w grupach roboczych zajmujących się innowacyjnością w regionie. Nabór do grup wciąż trwa – liczba zgłaszających się przedsiębiorców nadal jest zbyt mała. Tymczasem udział w spotkaniach takich grup ułatwiłby wdrożenie się w temat wykorzystywania innowacji w swoich firmach, a przede wszystkim na sposoby pozyskiwania na to środków unijnych. Dałby również możliwość wpływania na priorytetowe kierunki rozwoju badań i innowacji w regionalnej gospodarce.